Son yıllardır bir hayli gergin geçen ABD-Türkiye ilişkileri, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonucu, Türkiye’nin attığı barışa yönelik adımlar ve Rusya-Ukrayna krizini çözmeye uğraşması ile yumuşamaya başladı. ABD-Türkiye ilişkilerinde kopma noktası, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemi sonrasında yaşandı. ABD Senatosu Türkiye’ye bir dizi yaptırım kararı almıştı. Bu kararlar arasında Türkiye’nin savunma sanayisi de hedef alınmış, bazı gelişmiş sistemler verilmemiş ve en önemlisi, Türkiye’nin parasını ödediği halde F-35 uçakları verilmeyerek programdan çıkarılmıştı. Bugünkü duruma bakıldığında Türkiye,  Rusya-Ukrayna arasındaki krizde üstlendiği rol sebebiyle adeta ilgi merceği oldu. Rusya’nın saldırgan eylemleri neticesinde alarma geçen ABD-AB ve NATO, Türkiye’nin bölgede Rusya’ya karşı durabilen bölgedeki en büyük güçlerden biri olduğunu tekrar hatırladı. Türkiye’nin gösterdiği soğukkanlı tutumdan ve Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna’yı Antalya ve İstanbul Zirvesi’nde bir araya getirmesinden dolayı barışa yönelik büyük bir adım gördü ve taktir etti. Öyle ki Türkiye, elinde bulunan F-16 uçaklarını F-16V modeline yükseltmek için ABD’ye başvuruda bulunmuştu. Biden Hükümeti de Türkiye’ye F-16 savaş uçaklarının satışının ABD ulusal çıkarlarına uyumlu olacağına ve NATO’ya hizmet edeceğine karar vererek, Kongreye bir mektup gönderdi. Son söz Kongreye ait ama görülen o ki, Türkiye’nin son zamanlarda oynadığı aktif rol uçaklara yeşil ışık yakılacağına dair olasılığı güçlendiriyor. Bu kriz zamanında Türkiye’nin izlediği politika, kilit bir müttefik olduğunun bir kez daha görülmesine neden oldu. Çünkü Antalya ve İstanbul Zirvesi ile Türkiye, Ukrayna ve Rusya’yı bir araya getirebilen tek ülke oldu. Zirve, tüm dünya basını tarafından izlendi ve odak noktası oldu. Sonrası yaşanan gelişmelere bakıldığında ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye’nin ABD için vazgeçilmez bir müttefik olduğunu söyleyerek Türkiye’nin böylesine zor bir görevi başardığını adeta kabul etti. Ayrıca Ned Price, Türkiye’nin Ukrayna halkını destekleyerek Rus saldırganlığına karşı durduğunu belirtti. Benzer açıklamalar ABD’li Senatör Richard Shelby’den geldi. Shelby, Türkiye’nin ABD için çok önemli bir dost ve müttefik olduğunu, Türkiye’nin geçmişte ve günümüzde NATO’nun sadık bir üyesi olduğunu belirterek bu duruma saygı duyduklarını söyledi. Türkiye hakkında bir önemli açıklama da ABD Avrupa Kuvvetleri Komutanı Tod Wolters’dan geldi. Wolters, Türkiye’yi ABD ve NATO’nun stratejik ve kilit bir müttefiği olarak gördüğünü ve Rusya’ya karşı verilen mücadelede çok değerli bir rolünün olduğunu belirterek Türkiye’nin birçok NATO gücüne kuvvet katkısında bulunduğunu ve işbirliğinin sürdürülmesinin gerektiğini aktardı.

Ayrıca Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail’in dahil olduğu Eastmed Boru Hattı, Doğu Akdeniz’de bulunan doğal gaz kaynaklarını Girit ve Yunanistan topakları üzerinden Avrupa’ya aktarmayı planlayan ve Türkiye’yi dışlayan bu proje, ABD tarafından reddedildi ve Türkiye’nin de dahil olduğu alternatif bir hatta vurgu yapıldı. ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Müsteşarı Victoria Nuland, Eastmed projesinin çok maliyetli olduğunu ve ekonomik olarak uygun olmadığını belirtti.

Montrö Sözleşmesi

Montrö Sözleşmesi’ne de vurgu yapan Nuland, Ukrayna-Rusya krizinde Türkiye’nin Montrö Sözleşmesi’ni eksiksiz uygulamasına minnettar olduklarını ifade ederek, Karadeniz’in bu krizde merkez olmasının Türkiye’nin çabalarıyla engellendiğinin altını çizdi. Ayrıca Nuland, Türkiye ile ilişkilerde yeni bir enerji yakaladıklarını söyleyerek F-16’lar ile ilgili Türkiye’nin taleplerini beklediklerini ve sonrasında harekete geçileceğini belirtti.

Montrö’ye bir önemli vurgu da İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace tarafından geldi. Wallace yaptığı konuşmada Türkiye’yi Karadeniz’in koruyucu olarak gördüğünü ve Türkiye Montrö’yü uyguladığı için sadece Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler değil, tüm ülkeler için güvenli ve özgür bir deniz haline geldiğini söyledi

Türkiye’ye Karşı Uygulanan Ambargolar Kalkıyor Mu?

NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’ndan sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İngiltere tarafından Türkiye’ye karşı uygulanan askeri ambargoların kaldırıldığını duyurdu. Ayrıca İngiliz Savunma Sanayi şirketi olan BAE Systems, Türkiye’nin Milli Muharip Uçak projesi için mühendis ve teknoloji transferi yaptığını belirtti.

Bir başka güzel haber de, Azerbaycan-Ermenistan arasında yaşanan Karabağ Savaşı’ndan sonra Kanadalı şirketler, Türk SİHA’lara ambargo uygulamış ve SİHA’larda kullanılan keşif, gözlem ve hedefleme seçimini yapan kamera tedarikini durdurmuştu. Ama Türkiye’nin Ukrayna-Rusya krizinden sonra attığı adımlar, Kanada’nın politikasının değişmesine neden oldu Bakan Çavuşoğlu, “Ciddi bir tavır değişikliği olduğunu görüyoruz. Türkiye’nin önemini bildiklerini vurguluyorlar. Savunma sanayisindeki kısıtlamalarda da bazı ülkeler zaten adım atmıştı. Kanada gibi bazı ülkeler bu konuda adım atmak istediklerini söylediler.” dedi.

F-35’E Yeşil Işık Mı ?

ABD bizi F-35 projesinden çıkartmış olsa da ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye ile F-35 programının yeniden gündeme gelebileceğini belirtti ve kafalarda soru işaretleri bıraktı. ABD F-16 isteğine sıcak bakıyor ama F-35 hala belirsiz.

Avrupa

Türkiye’nin barışa yönelik attığı adımlar sadece ABD’de değil, Avrupa tarafında da yankı uyandırdı. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya olan saldırısından sonra Avrupa, kendisini savunabilmek için Türkiye’nin önemini bir kez daha anladı. İtalya Başbakanı Mario Draghi, Türkiye’nin üstlendiği bu önemli rolü taktir ettiklerini ve tüm ülkelerin Türkiye ile işbirliğine hazır olduklarını dile getirdi. Bir başka Avrupa ülkesi olan Estonya’da Türkiye’yi önemli bir askeri güç olarak gördüklerini ifade etti. Estonya Genelkurmay Başkanı Korgeneral Martin Harem, ihtiyaçları olan tüm teçhizat ve silahların Türkiye’de üretilebildiğine ve Türkiye ile ortak bir anlayışı paylaştıklarını aktardı. Slovakya Savunma Bakanı Jaroslav Nad, Slovakya Silahlı Kuvvetleri için Türkiye’den İHA satın alabilecekleri söylerken Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Türkiye’yi tüm Avrupa için önemli bir güvenlik noktası olarak gördüğünü açıkladı. NATO’nun Napoli Müttefik Komutanlığı, Türkiye’nin NATO’nun hava sahasının korunmasına yönelik katkısından ve Türk Hava Kuvvetleri’nin gücü sayesinde NATO’nun hava sahasının bütünlüğü ve güvenliğinin sağlandığı vurgulandı.

Son gelişmelere bakıldığında doğudan gelen Rus tehdidi, Türkiye’nin önemini bir kez daha hatırlattı.