Cennetin var oluş sebebi nasıl ki, taşıdığı taşıyacağı çok üstün mâna, keyfiyet ve içeriğinden ileri  geliyorsa, cennetteki insanın

     Cennetin var oluş sebebi nasıl ki, taşıdığı taşıyacağı çok üstün mâna, keyfiyet ve içeriğinden ileri  geliyorsa, cennetteki insanın cennetten ve cennetin içindekilerden üstün oluşu da; oradaki mânanın muhatabı ve hitap olunanı oluşu sebebiyledir.

     Çünkü görülmeyen güzellik
     Ha var ha yok ne fark eder
     İşitilmeyen ses
     Ha yayılmış ha yayılmamış ne fark eder
     Anlaşılmayacaksa mânası sözün
     Ha söylenmiş ha söylenmemiş ne fark eder
     Çünkü ancak insan hem bakar hem görür
     Çünkü ancak insan hem duyar hem işitir
     Çünkü ancak insan hem bilir hem anlar

     İşte bu anlama, fehmetme, derk ve idrâk etme keyfiyeti cennetten, cennetin içindekilerden ve cennetin verdiği tüm lezzetlerden daha üstün, daha yüksek ve daha değerlidir.
     Çünkü bu mâna, bu ruh, bu manevî cevher olmasaydı...Ne kâinat yaratılacaktı...Ne de cennet var  olacaktı...
     Bütün bu yaratılmışlar; insana verilen anlama, fehmetme, idrak etme kabiliyet ve yetisinden dolayıdır. Yoksa kâinat yaratılmayacaktı.
     Nitekim “Levlâke Levlâke” hitap ve seslenişi boşuna söylenmedi. Âşık Veysel’in:
    
     “Sendeki bu güzellik neye yarardı
     Bendeki bu aşk olmasa”

şeklindeki mısra ve dizesi, bir de bu açıdan düşünülmeli.
     
     Dünyada mâna nimeti
     Olur dünyada dünyadan üstün kıymeti
     Cennette mâna nimeti
     Olur cennette cennetten üstün kıymeti
     Dünyadaki mâna cennet lezzetine örnek dünyada
     Cennetteki mâna cennette cennet üstü lezzet
     Asıl büyük nimet cennette işte bu
     Asıl cennet cennetteki mâna cennet üstü cennet
     İşte bu asıl nimet yani cennetteki mâna
     İşte asıl cennet denilen gerçekleşen rüya
     İşte gerçek nimet
     İşte hakiki lezzet
     Budur be dostlar

     Zaten mânası olmayan herşey yok hükmündedir.
     Zaten mânasız olan herşey olmayacaktı.
     Öyleyse mâna her varlığın özü, varlık sebebi.
     Bunun farkına varış ise lezzetlerin en üstünü.

     İşte bu mazhariyet ve vasfından dolayı insan; diğer varlıkların sertacı olmuş. Öteki mevcudatın ise var oluş nedeni sayılmış. Çünkü maddedeki mânayı anlama yetisiyle donatılarak yaratılmış; işte bu yüzden kâinatın biricik göz bebeği olmuştur insan olan insan.