15 maddelik kanun teklifiyle çay tarımı, yaş çay yaprağı satışı, kuru çay üretimi ve satışına dair usul, esas ve yükümlülükler yeniden düzenleniyor. Çay kanunu kısaca şöyle: Teklife göre; mevcut ‘Çay Kanunu’ tamamen yürürlükten kalkacak. Çay yetiştirilecek alanları Tarım ve Orman Bakanlığı tespit edecek ve bu alanlar dışında çay tarımı yapılamayacak.
Rize Ticaret Borsasının verilerine göre Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 787 bin dekar alanda yaklaşık 201 bin üretici çay tarımı yapıyor. Bölgede sadece 47’si ÇAYKUR’a ait olmak üzere 207 çay fabrikası bulunuyor ve 2021’de bu fabrikalarda 1,45 milyon ton yaş çay işlenmiş. Üretilen yaş çayın yüzde 40,90’ı özel sektör, yüzde 59,10’u ÇAYKUR tarafından işlenmiş.
Çiftçiler meclise sunulan kota benzeri teklifin, çay üretiminin zararına olduğunu savunmaktalar. Geçtiğimiz haftalarda ÇAYKUR’un zararı nedeniyle çaya zam gelmişti. Fakat çayda kota olmadığı için ÇAYKUR ‘un almadığı çayı diğer sanayiciler alabiliyor ve çiftçinin elinde kalmıyordu. Çiftçi en azından malı elinde kalmadığı için rekabet ortamından etkilenmiyordu. Yapılan zam ile ÇAYKUR çaylarının fiyatı 80-90 lara çıkmış fakat başka çay firmaları 35-40 TL civarında satmaya devam edince ÇAYKUR’un satışları ve fiyatı düşmüştü.
Şeker Kanunu ise 1956 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 2001 tarihinde yürürlüğe giren Şeker Kanunu ile yürürlükten kaldırılmış. Şeker üretiminin gereksinim üzerinde çıkması ve stokların artmasının önemli bir sorun oluşturmaya başlaması nedeniyle soruna çözüm olarak 1998 yılında şeker pancarı üretimine kota uygulamasına geçilmiş.
Her yıl şeker fabrikalarının alabileceği pancara uygulanan kota ile çiftçiden o oranda alınan pancar, fabrikaların özelleştirilmesiyle çiftçinin tarlasında kalmış. Pancar üreticileri 2020 yılında kuraklık ve fabrika tarafından verilen gübre ve tohumdan kaynaklı olarak verim düşüşü yaşandığını, kotayı tutturamadıklarını ve bundan dolayı yüksek cezalarla karşı karşıya olduklarını belirtmişler.
Şeker üretim ve arzında istikrarın sağlanabilmesi amacıyla 2001 tarihinde yürürlüğe giren Şeker Kanunu ile yurtdışından şeker ve nişasta bazlı şeker ithalatı da serbest bırakılmış. Bu kanun çıkarıldığında 3 milyona yakın çiftçi şeker pancarı üretimi yapıyorken rekabete dayanamayan çiftçi pancar üretiminden vazgeçmeye başlamış. 400 bin ton şeker ithal edilmiş.
Hazır gıdalarda şeker yerine nişasta bazlı şeker kullanılmasının nedeni; nişasta bazlı şekerin bir kilosunun, 22 kilo şekere eş değer tatlandırıcı vermesidir. Bu gıdalar mısır, fruktoz ve glikoz şurubu; pankreas kanseri, diyabet gibi pek çok hastalığa neden olmaktadır.
