DERS KİTABI OKUMA TEKNİĞİ (2)

Geçen hafta başladığım ders kitabı okuma teknikleri konusuna kaldığım yerden devam ediyorum: 4. Anlatma Okuma işlemi bittikten sonra

Geçen hafta başladığım ders kitabı okuma teknikleri konusuna kaldığım yerden devam ediyorum:
4. Anlatma
Okuma işlemi bittikten sonra ana fikirleri hatırlamaya ve bilgileri kendi kendinize anlatmaya çalışın. Birinci başlık altını okuyup bitirince durup bu kısmı, zihnen anlatın. Zihnen anlatma, soru şekline getirilen bu başlığa kısaca cevap vermek şeklinde olacaktır. Bu anlatımı yaparken kendi ifadelerinizi kullanın. Eğer yalnızsanız bunu yüksek sesle yapın. Mümkünse bir de misal verin. Bunu yaptıktan sonra kitaptan anlattıklarınızın doğru veya tam olup olmadığını kontrol edin.
Eğer anlatamazsanız, o bölümü tekrar okuyun. Önemli cümleleri, bilhassa, ilerdeki tekrarlamalarınız için, not defterinize kısa özetler halinde not edin. Başlık altındaki fikir, terim, kelime bilgi dağarcığına yerleştirilmiş olur. Tam öğrenilmemiş fikir, terim ve kelime için metne tekrar bir göz atılabilir. Böylece her alt başlık için aynı işlemler tekrarlanır. Eğer bir okuma parçası, evvela, kafada belli sorular olduğu hâlde okunur, sonra bu sorulara göre kendi kendine anlatılırsa, sonra hatırlanamayan kısımlar tekrar okunur ve tekrar anlatılırsa, okuyanın zihninde, kendi kendine anlatmadan defalarca okumasından, daha iyi bir kalıcılık sağlanır.
5. Tekrar
Bölümdeki bütün alt başlıklar, yukarıda açıklandığı şekilde okunup bölümü okuma işi bitirilince kitap kapatılır. Bölümün öğretmek istediği temel bilgi, ünitelerin ana fikirleri, temel kavramlar, terimler, ünitelerin birbirine bağlanışı ve ana fikrin desteklenişi dikkate alınarak bölümdeki bilgi tekrarlanır. Bunu yaparken daha az önemli noktaları da hatırlamayı deneyin. Hatırlanamayan veya tereddüde düşülen yerler için kitaba veya notlara bakılır. Az öğrenilmiş yerler tekrar okunur. Eğer varsa bölüm özetini okuyabilirsiniz. Talebe bir dersi okuduktan kısa bir zaman sonra kendisini yoklaması (test etmesi), dersi tekrar okumasından daha verimlidir.
Sakın bu test safhasını imtihandan bir önceki geceye bırakmayın. Bunu yapmanın en iyi zamanı metni okuduktan hemen sonradır. Yapılan incelemeler, her okuma devresinden hemen sonra yapılan çabuk bir tekrarlama, test veya yeniden gözden geçirmenin, okunan şeyin akılda kalma verimini hemen hemen %50 kadar artırdığını göstermiştir. Metni bir daha okumaktansa, aktif olarak anlatma çabası, daha yararlıdır. Burhâneddîn Zernucî kitabında; "Talebe dersini tekrar konusunda belli bir sayı tayin etmeli ve bu sayı kadar dersi tekrar etmelidir." demektedir. Gittikçe artan fasılalarla kısa fakat yoğun tekrarlar, bir faaliyeti, işe yarar bir ustalık seviyesinde tutmaya devam eder.
6. Hülasa yani Özet
Prof. Dr. Francis P. Robinson'un buraya kadar aktardığım beş maddesine bir madde daha ilave etmek istiyorum ki bu da öğrenilen konunun özetini yazmaktır. Genel tekrarın hemen akabinde konunun genel özeti, kitaba hiç bakmadan yazılabilir. Bunu arzu ediyorsanız yapın. Zira anlatma safhasında paragraf paragraf veya her alt başlığın özetini adım adım çıkarmıştınız. Talebe kitaba bakmadan sadece kendi tuttuğu notlara bakarak çalışmış olduğu konunun ana hatlarını özet defterine yazarsa akılda kalma süresi daha da uzamış olur.
Fakat kesinlikle kitaba bakarak ve konuyu anlamadan özet yazmaya kalkmayın. Özet çıkarmayı gözünüzde büyütmeyin. Herhangi bir kitaptan herhangi bir konuyu zihninizi dağıtmadan okusanız, size birisi "Bu okuduğun yazı ne hakkındadır? " diye sorsa, siz mutlaka aklınızda kalmış olan birkaç cümleyle ama kendi ifadelerinizle önce konuyu söylersiniz. Sonra bu konuyu açıklayan alt başlıklar aklınıza gelir. Daha sonra da konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayan ve birbirlerine bağlantılı olan olaylar veya küçük bilgi parçacıkları aklınıza gelir. İşte bunları düşünerek defterinize yazdığınız takdirde konunun özetini çıkarmış olursunuz.
Öğrenmeden yazmaya çalıştığınız, aklınızdan yazamadığınız bir özeti kitaptan bakarak yazmaya çalıştığınız takdirde hem vaktinizi boşa harcamış olursunuz, zekânızı öldürürsünüz ve hem de sıkılırsınız. Dersi öğrenme zevkini tadamamış olursunuz.
Bu Metotla Çalışmanın Faydaları
Bu metot, başlangıçta size garip gelebilir. Böyle olmakla beraber, daha iyi bir metot ortaya konulmadıkça bunu denemekle bir şey kaybetmezsiniz. Nitekim, metoda alışınca derslerinizi fazla vakit kaybetmeden çalışarak öğrenmiş olacaksınız ve üstelik öğrendikleriniz daha uzun süre aklınızda kalacaktır. Bu metodun şu avantajları vardır:
1. Esas fikirler ile ikinci derecedeki teferruatı birbirinden ayırt etmeyi öğrenirsiniz.
2. Kendinizi bir imtihanda yapmaya mecbur kalacağınız şekildeki soruları cevaplamaya alıştırmış olursunuz.
3. Sık sık kendinizi kontrol ettiğiniz için zihninizin dağılmasını önlersiniz.
4. Kendi ifadeleriniz ile kısa kısa notlar tuttuğunuzdan kendinizi imtihanlara daha iyi bir şekilde hazırlamış olursunuz.
5. Nihayet, akılda tutma kaidelerini imkân nispetinde en iyi şekilde kullanmış olursunuz.