Güneş tutulması, Ay'ın yörünge hareketi sırasında Dünya ile Güneş arasına girmesi ve dolayısıyla Ay'ın Güneş'i kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucunda gözlemlenen doğa olayıdır. Tutulmanın olması için Ay'ın yeniay evresinde olması ve Dünya'ya göre Güneş ile kavuşum halinde olması, yani yörünge düzleminin Dünya'nın Güneş çevresindeki yörünge düzlemi ile çakışması gerekir. Bir yıl içinde Ay, Dünya çevresinde yaklaşık 12 kez dönmesine karşın, Ay'ın yörünge düzlemi ile Dünya'nın yörünge düzlemi arasında 5 derece kadar bir açı olması sonucu, Ay her defasında Güneş'in tam önünden geçmez ve dolayısıyla bu çakışma seyrek olarak oluşur. Bu yüzden, yılda iki ile beş arasında güneş tutulması gözlemlenir. Bunlardan en çok ikisi tam tutulma olabilir. Güneş tutulması Dünya üzerinde dar bir koridor izler. Bu yüzden herhangi bir bölge için güneş tutulması çok ender bir olaydır.
Güneş tutulması, tam tutulma zamanı dışında asla çıplak göz ile izlenmemelidir.


Tutulma türleri

Tam Güneş Tutulması:
Ay'ın Güneş'in Dünya'dan disk halinde görünen ışıkyuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur. Güneş'in çok parlak olan ışıkyuvarı Ay'ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş'in ışıkyuvarından çok daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Tutulmaya ancak tam tutulma zamanında güvenli olarak çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir.
Halkalı Güneş Tutulması:
Ay'ın, Güneş'in önünden tam kavuşumlu geçişinde Güneş'i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Ay'ın çapı, Güneş'in ışıkyuvarının çapının yaklaşık 400'de biridir. Ancak Ay'ın Dünya'ya uzaklığı, Güneş'in uzaklığının yine yaklaşık 400'de biridir. Bu yüzden Ay'ın Dünya'dan görünür büyüklüğü Güneş ile yaklaşık olarak aynıdır. Ancak gerek Dünya'nın Güneş çevresindeki, gerekse Ay'ın Dünya çevresindeki yörüngeleri tam daire olmadığından, Ay her tam kavuşumlu geçişte Güneş'i tam olarak örtmez. Bu durumda, Güneş diskinin Ay tarafından örtülmeyen kısmı, Dünya'dan halka şeklinde gözlemlenir.
Hibrit Güneş Tutulması:
Tutulmanın Dünya yüzeyinin bazı bölgelerinde tam, bazı bölgelerinde halkalı olarak gözlenmesi demektir. Hibrit tutulmalar ender olarak görülür.
Parçalı Güneş Tutulması:
Ay'ın Güneş'i kısmen örtmesi sonucunda oluşur. Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma olarak başlar ve tam kavuşumdan sonra yine parçalı tutulma halinde devam eder ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam olarak gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma olarak görülür.


Güneş Tutulmaları ve Depremler

Güneş tutulmaları ve depremler arasında bir bağlantı olduğu yolunda kimi çevrelerde inanışlar bulunmaktadır. Özellikle 11 Ağustos 1999 tam Güneş tutulması'ndan kısa bir süre sonra gerçekleşen 1999 Gölcük Depremi ardından bu inanışın yaygınlaştığı görülmektedir. Ancak gerek astronomi, gerekse deprem bilimi uzmanları, bu iki doğal olay arasında herhangi bir nedensel ilişki bulunmadığını açıklamışlardır.

Güneş Tutulmaları Listesi

29 Nisan 2014 (halkalı), 23 Ekim (2014) (parçalı), 20 Mart 2015 (tam), 13 Eylül 2015 (parçalı), 9 Mart 2016 (tam), 1 Eylül 2016 (halkalı), 26 Şubat 2017 (tam), 21 Ağustos 2017 (tam), … 30 Nisan (2060 (tam)

Hz. Muhammed’in Güneş Tutulması Hakkındaki Hutbesi

İmam Ahmed b. Hanbel’in Esved b. Kays'tan rivayetine göre Basrâlı Sa¬lebe b. Abbad el-Abdî şöyle demiştir:
“Bir gün Semüre b. Cündüb’ün bir hutbesinde hazır bulundum. Hutbesinde Rasûlullahtan bir hadis naklederek güneş tutulmasından bahsetti ve “Hz. Peygamber ikinci rekatta teşehhüt için otururken güneş açıldı” dedi. Sanıyorum Semure b. Cündüb şöyle dedi: Hz. Peygamber selâm verip Allah’a hamd ve sena ettikten, kendisinin de Allah’ın kulu ve rasûlü olduğuna şahitlik ettikten sonra “Ey insanlar! Allah için doğru söyleyin. Eğer rabbimin risaletinden bir şeyi eksik tebliğ ettiğimi biliyorsanız bana söyleyin” dedi. Bazı kimseler ayağa kalkarak “Senin rabbinin risaletini tebliğ ettiğine şahitlik ederiz” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber şöyle buyurdu:
“Ey insanlar! Bazıları güneşin, ayın tutulmasını ve yıldızların kaymasını, yeryüzünde büyük bir insanın öldüğüne yorarlar. Bu yanlış bir inançtır. Bunlar Allah’ın azametini gösteren alametlerdir. Allah bunlarla, tevbe etsinler diye kullarını dener. Allah’a yemin ederim ki, namaza başladığımdan beri dünya ve ahirette karşılaşacağınız her şeyi görüyorum. Allah’a yemin ederim ki, otuz tane yalancı ortaya çıkmadıkça kıyamet kopmaz. Bunların sonuncusu sol gözü kör olan deccaldir. (Kendisiyle Aişe’nin hücresi arasında oturan ensardan bir ihtiyarı kastederek) Deccal aynen Ebu Tiha’ya benzer. Ortaya çıktığında Allah olduğunu iddia eder. Kim ona inanır, onu doğrular ve ona uyarsa, onun yapmış olduğu bütün amelleri boşa gider. Kim de onu inkar edip yalanlarsa, geçmişteki günahlarından ötürü cezalandırılmaz. Deccal, Harem ve Beytü’l Makdis’den başka her şeyi ele geçirir. Müslümanları Beytü’l-Makdis’de kuşatır, müslümanlar büyük sıkıntı ve zorluk çekerler. Sonra Allah onuve ordusunu helak eder (Taberani'nin lafzında içlerinde Meryem oğlu İsa da bulunduğu halde Allah onu ve ordusunu hezimete uğratır) ve öyle ki duvar veya ağaç “Ey mü’min” veya “Ey müslüman, bu adam yahudidir veya kafirdir, gel onu öldür” diye çağırır. Bu kargaşa böyle devam eder. Sonunda kafanızda bir takım sorular oluşur ve birbirinize “Acaba peygamberimiz bu hususta size birşey söyledi mi?” diye sorarsınız. Dağlar yerinden oynar. Sonra da canlılar ölür. Daha sonra Semüre b. Cündüb’ün hutbesini bir kere daha dinledim, yine ayni hadisi nakletti ve ne bir harfi öne aldı, ne de geriye bıraktı.”
Editör: TE Bilisim