Yıllık izin, işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de dâhil olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan iş
Yıllık izin, işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de dâhil olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere verilen ücretli iznin adıdır. İşçilerin ücretli yıllık izin hakkının temelinde Anayasamızın çalışanlara tanıdığı dinlenme hakkı (50. madde) bulunmakta ve yasal düzenleme bu noktaya dayanmaktadır.
Yıllık Ücretli İzin
Fiilen işe başladığı tarihten itibaren deneme süresi de dâhil olmak üzere en az bir yıl çalışan işçiler, yıllık ücretli izne hak kazanır. Bu haktan vazgeçilemez ve izin süresi içinde de işçinin ücretli başka bir işte çalışma yasağı vardır. İşçi, her hizmet yılına karşılık hak ettiği yıllık ücretli iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır. Yıllık ücretli iznin kazanılması için gerekli olan bir yıllık çalışmanın, işverenin aynı işyerinde yapılması şart değildir. Aynı işverene ait bir veya birden fazla işyerinde çalıştığı süreler birleştirilerek hesaba katılır.
Yıllık İzin Süreleri
Çalışan işçilerin yıllık izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine ve 4857 sayılı Kanunun 53. maddesine göre belirlenir. Buna göre;
a) 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) olanlara 14 günden,
b) 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,
c) 15 yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamaz. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.
İzin Zamanı Konusunda Yetki İşverende
Kanundaki düzenleme ve yerleşik Yargıtay uygulamaları ışığında, kural olarak yıllık izin zamanı işveren tarafından belirlenir ve işçi kendi isteğine göre tatil planı yapamaz. Yargıtay'a göre, işçi izin tarihini dilediği gibi belirleyerek istediği zaman izne ayrılamaz. Bu husustaki yetki işverene aittir. Yıllık ücretli iznin kullandırılmasının şekil ve zamanı işverenin yönetim hakkı kapsamında, işverenin inisiyatifindedir. Bu kapsamda, yıllık ücretli izinlerin kullandırılmaması kural olarak işçiye haklı fesih imkânı vermez. Ancak işveren izin zamanı konusundaki bu yönetim hakkını diğer hususlarda olduğu gibi iyi niyet kuralları içerisinde kullanmak zorundadır. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği'ne göre, izin çizelgesinin hazırlanmasında işçinin talebine uyulması zorunlu değildir, fakat istekler mümkün olduğunca göz önünde bulundurulur. Aynı tarihe veya döneme rastlayan izin isteklerinde işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznin kullanıldığı tarihe göre öncelik belirlenir.
İzin Cetveli
Kanundaki düzenlemeye göre, her işveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir bir kayıt tutmak zorundadır. İşçilerin izinlerini bu şekilde işverence yapılan plana göre kullanması mümkündür. Talebe rağmen izin verilmemiş olması işçi için haklı fesih nedeni sonucunu doğurmaz. Yargıtay’a göre, kanuni düzenleme uyarınca usulüne uygun bir kayıtla iznin kullandırıldığını ispat edemeyen işveren yıllık izin ücretinden sorumlu olur.
