Tevafuk.. Muvafık olmak, münasip düşerek cereyan etmek, bir ilâhî maksat, bir ilâhî hikmet için cereyan etmiş olmak... Birbirine uygunluk, muvafık ol

Tevafuk.. Muvafık olmak, münasip düşerek cereyan etmek, bir ilâhî maksat, bir ilâhî hikmet için cereyan etmiş olmak... Birbirine uygunluk, muvafık oluş, nizamlanmış biçimde birbirine uygun olmak.
Tevafuk, iki şeyin birbirine uygun ve denk gelmesi demektir. Hususen tesadüfe verilme ihtimali olmayan ve arkasında ilâhî bir kasıt ve iradenin varlığı hissedilen denk gelmelere tevafuk denir.
Meselâ, atom ile güneş sisteminin birbirine bir tevafuku ve benzerliği vardır. Modelleri birbirine benzer. Atomun ortasında çekirdek etrafında da elektronlar döner. Güneş sistemi de aynı şekildedir. Ortada güneş, etrafında da gezegenler döner. El ve ayak parmaklarının ve diğer uzuvlarının birbirine tevafuku da kâinattaki tevafuklardan birisidir.
Kâinat çapında, atomdan galaksilere kadar her yerde “ince bir hesap, maharetli bir ahenk, göz kamaştıran bir uyum, gıpta edilmeğe değer bir yardımlaşmanın” varlığı birer hakikattir.
Bunun diğer bir adı tevafuktur.
Varlıkta bir tevafuk vardır. Kâinatta bir nizam ve intizam vardır. Nizam ve intizamda bir ahenk ve uyum vardır. Bu uyum ve ahenk, varlıklar arasında kendini gösteren bir tevafukun yansımasıdır. Tevafukun bir değer ifade etmesi için bazı şartların tahakkuk etmesi gerekir. Bunları şöyle sıralaya biliriz:
a. Bulunan tevafuk’un bir değer ifade etmesi için mantıksal çelişkiden uzak olması gerekir.
b. Meyve adı ortak paydasında birleştikleri için, elmayı armut ile karıştıran kimse de şunu bilecek ki, “Her bir tür, bağlı bulunduğu cinste birleşmek zorunda olduğu gibi, bir başka türden de ayrılmak zorundadır.” Bu sebeple, her elma meyvedir, her armut da meyvedir, fakat her elma armut olmamak zorundadır. Demek ki, her armut meyvedir, ama her meyve armut değildir.
c. Tevafuk, dinî açıdan aykırılık olduğu bir yerde herhangi bir değer ifade etmez. Örneğin, fasık bir adamın gösterdiği harikulade bir durum, onun veli olduğunu göstermez. Çünkü fasıklık, velayete aykırıdır.