Fibromiyalji, pek çok bulgu ve belirtisi olan karmaşık, hastanın yaşam kalitesini düşüren bir ağrı hastalığıdır. Toplumun %2-%4’ünde görülür ve çoğu hasta kadındır. Bu hastaların yaklaşık yarısı 40’lı yaşlarda , epeydir her yeri ağrıyan, dikkat dağınıklı olan, yorgun ve uykusuz kadınlardır. Bu hastalık için günümüze kadar on binlerce çalışma yapılmış ama halen tanı ve tedavi için altın standartlar belirlenememiştir. Hastalara tanı koymak, hastanın sorunlarını dinleyip anlayan hekimin sanatını konuşturmasına bağlıdır. Fibromiyaljinin belirti ve bulguları arasında, eklem, kas, bel, sırt, boyun ağrıları, uyku problemleri, beyin sisi (beynin günlük bilişsel işlevlerinde zorlanma ve aksama olması), geçmeyen yorgunluk, depresyon, sabah tutukluğu ve sertliği, bağırsak rahatsızlıkları vardır. Kronik stres, travma geçmişi, depresif mizaç, hareketsiz yaşam, masa başı çalışması, duruş bozukluğu, işte huzursuzluk, mükemmelliyettçi olma, büyük şehirde yaşamak, hipotiroidi hastalığı, otoimmün hastalıklar, kilolu olmak, batı tipi beslenme, bazı besin öğelerine karşı hassasiyet, vitamin, mineral eksikliği gibi durumlar fibromiyalji için risk faktörleridir. Görüldüğü gibi fibromiyalji nedeni tek olan bir hastalık değildir. Bu sebeple tedavisi de tek değildir; medikal, beslenme, zihinsel sağlık, stres yönetimi, egzersiz olarak çok yönlü destek sağlanmalıdır.
Fibromiyaljide beslenme; Fibromiyalji hastalarının ağrılarını azaltmada işe yarayan etkilerden birisi de sağlıklı beslenmedir. Doğru beslenme ile bağırsaklar tedavi edilir, inflamasyon azalır. Böylece hem ağrılarınız hafifler hem gaz,sancı,kabızlık/ishal gibi bağırsak şikayetleriniz azalır hem de uyku durumu ve depresyonda düzelmeler olur. Tabi ki kişi aşağıda belirteceğim şekilde beslenmeyi kendi deneyimleyebilir ama benim önerim fonksiyonel tıp doktoru ve diyetisyeninden yardım almalarıdır. Bu şekilde beslenmek kişiye göre 2-6 ay süre içerisinde fayda sağlayacaktır. D vitamini, magnezyum, omega-3 takviyeleri kullanmak iyileşme sürecini hızlandıracaktır.
Glutensiz ve süt ve süt ürünsüz beslenme; Gluten buğday, arpa, çavdarın içerisinde bulunan bir proteindir. Gluten ve diğer tahıl proteinlerinin oluşturduğu inflamasyon, bazı kişilerde fibromiyalji, migren ve diğer kronik hastalıkların gelişimine neden olabilir. Glutensiz beslenmeye geçen birçok hastanın, ağrı şiddetlerinde ve sürelerinde azalmalar olduğu, bağırsak şikayetlerinin ise hafiflediği gözlemlenmektedir. İnek sütünün içerisinde bulunan kazein de bağırsak içinde ve duvarına zarar verebilir, bağırsak hareketlerini azaltabilir. Bağırsağın onarımı için süt ürünlerini de bu dönemde çıkarmak oldukça fayda sağlayacaktır.
Şekersiz beslenme; Yüksek karbonhidrat ve şeker tüketimi, obeziteye eğilimli yapar, depresyon riskini arttırır, böbreklerden magnezyum atımına neden olur, B vitamini düzeylerini düşürür. Tüm bunlar fibromiyalji bulgularını ve ağrılarını tetikler. Şeker, insülin direnci olan hastalarda kan şekeri iniş çıkışlarına sebep olarak beyin sisi, yorgunluk ve sinirliliğe neden olur. Rafine ve doğal şekerler, kuru meyveler, meyve suları, meyve özleri, bal ve pekmezden bir süre uzak durulmalıdır.
FODMAP’ten fakir beslenmek; FODMAP; fermente edilebiliroligo, di ve monasakkarit ile poliol kelimelerininin baş harflerinden oluşmaktadır. Bu şekerler fermente olunca bağırsaklarda ozmotik etki ile gaz, şişkinlik, karın ağrısı, bulantı ve dışkılama memnuniyetsizliğine neden olurlar. Fibromiyalji hastalarının FODMAP’ten zengin beslenmeleri sonucunda beyin sisi, ağrıları ve yorgunluk düzeylerinde artış olurken; düşük FODMAP içerikli besinlerle beslenen hastaların hem bağırsaklarında hem de yorgunluk yakınmalarında %70’e varan düzelmeler görülmüştür. Aşağıda FODMAP’ten zengin ve fakir besinleri paylaşacağım bunlar yine de kişiye göre farklılık gösterebilir. Ayrıca çok uzun süre FODMAP’ten fakir beslenmek de uygun değildir, bu yüzden kişi hangi besini yediğinde semptomlarının arttığını hangi besinleri yediğinde ise bir sorun olmadığını kendisi keşfederek beslenmesini düzenleyebilir.
Yüksek FODMAP Listesi ; Meyveler; armut, avakado, böğürtlen, elma, erik, greyfurt, hurma, incir, karpuz, kayısı, kiraz, kuru meyveler, mango, nektarin, olgun muz, şeftali, yaban mersini. Sebzeler; soğan, sarımsak, mantar, brüksel lahanası, kırmızı lahana, kara lahana, pırasa, bezelye, enginar, karnabahar, yer elması, kuşkonmaz. Gluten içeren bütün tahıllar, Süt ve süt ürünleri ( inek, keçi, koyun) Antep fıstığı, kaju, kurubaklagiller, bal, reçel, pekmez.
Orta Düzey FODMAP Listesi; Meyveler; frambuaz, malta hurması, hindistan cevizi, nar, kavun Sebzeler; balkabağı, mısır, bamya, pancar, brokoli, domates, yeşil fasulye, kereviz, turp, patlıcan. Badem, fındık, karabuğday.
Düşük FODMAP Listesi; Meyveler; ananas, çilek, kestane, kızılcık, kivi, limon, mandalina, üzüm. Sebzeler; taze soğanın yeşil kısmı, havuç, ıspanak, pazı, maydonoz, marul, roka gibi yeşillikler, semizotu, salatalık, sakız kabağı. Zeytin, tahin, kabak,çekirdeği, keten tohumu, kanatlı eti, kırmızı et, balık, yumurta, zeytinyağı, sade yağ.
Beslenmeden çıkması gereken diğer besinler; Salam, sucuk, sosis gibi işlenmiş et ürünleri, bütün katkı maddesi, renklendirici, koruyucu içeren paketli gıdalar, mısır yağı, ayçicek yağı, trans yağlar, margarin, gazlı içecekler ve alkol beslenmeden çıkması gerekenlerdir. Çay ve kahvenin ise tüketimini azaltmak faydalı olacaktır.
