Kapıları çalan benim
kapıları birer birer.
Gözünüze görünemem
göze görünmez ölüler.
Hiroşima'da öleli
oluyor bir on yıl kadar.
Yedi yaşında bir kızım,
büyümez ölü çocuklar.
Saçlarım tutuştu önce,
gözlerim yandı kavruldu.
Bir avuç kül oluverdim,
külüm havaya savruldu.
Benim sizden kendim için
hiçbir şey istediğim yok.
Şeker bile yiyemez ki
kâat gibi yanan çocuk.
Çalıyorum kapınızı,
teyze, amca, bir imza ver.
Çocuklar öldürülmesin
şeker de yiyebilsinler. - Nazım Hikmet

 

Hazırlayan: Yağmur Tanyıldız

 

 

1) Dünya çocukları haklarına ulaşamıyor.



193 ülkenin imzaladığı Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne göre çocuklar eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim haklarına sahip.
Ayrıca çocuklar; yaşama ve gelişme hakkına, insana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkına, istismar ve ihmalden korunma hakkına, ekonomik sömürüden korunma hakkına ve uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkına sahip.
Ancak çocuklar bu haklara ulaşamıyor.

2) 60 milyon çocuğun yaşamı tehlikede...



Kuruluşlar Arası Çocuk Ölümleri Tahmin Grubu IGME tarafından hazırlanan rapora göre 2017 ile 2030 yılları arasında 60 milyon çocuk 5 yaşına gelmeden hayatını kaybedecek.
Göç, savaş, şiddet ve kıtlık gibi nedenlerden dolayı yaşamını yitirecek ve bu ölümlerin ise çoğunluğunu yeni doğan çocuklar oluşturacak.

3) 1 milyon 400 bin çocuk ölümle karşı karşıya.



UNICEF'in açıklamasına göre Somali, Güney Sudan ve Yemen'de yaklaşık 1 milyon 400 bin çocuk açlık nedeniyle ölümle karşı karşıya. Ayrıca bu çocuklar yetersiz su, yetersiz sanitasyon, kötü hijyen uygulamaları ve salgın hastalıklar gibi tehditlere maruz.

4) 28 milyon çocuk savaş ve çatışma nedeniyle evlerini terk etti.



Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) 2016'da yayımladığı ''Köklerinden Koparılanlar'' raporuna göre dünya genelinde 50 milyon çocuk savaş, çatışma ve açlık gibi nedenlerle doğduğu ülkenin dışında ya da kendi ülkesinde yerinden edilmiş şekilde yaşamını sürdürüyor. Bu çocuklardan en az 28 milyonu ise savaş ve çatışmalar yüzünden evlerinden ayrılmak zorunda kaldı.

5) Türkiye'de de çocuklar haklarına ulaşamıyor.



20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde çocuklarla ilgili veriler ürkütücü boyutlarda. Dünya üzerinde binlerce çocuk, temel haklarından mahrum kalmış durumdayken Türkiye’de de çocuklar ne yazık ki ağır tabloyu yaşamaya devam ediyor.

6) Türkiye'de 2 milyon çocuk işçi var.



Türkiye'de ucuz işçi olarak görülen çocukların sayısı DİSK/Genel-İş Sendikası'na göre 2 milyon. Geçtiğimiz Nisan ayında ''Türkiye'de Çocuk İşçi Olmak'' başlıklı bir rapor yayınlayan sendika Türkiye'de 2 milyon çocuk işçi olduğunu ve yüzde 80'inin kayıt dışı olduğunu vurguladı.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi hazırladığı raporda 2016 yılında 56 çocuğun iş kazasında hayatını kaybettiğini yayınladı. Rapora göre 2017’nin ilk 7 ayında ise en az 28 çocuk hayatını kaybetti.

7) 5 ayda 182 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.



Eğitim Sen 2016-2017 Eğitim-Öğretim Yıl Sonu Eğitimde Cinsiyetçilik Raporu'na göre 2017 yılının ilk 5 ayında 182 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.
2002 yılından bugüne kadar 18 yaşın altında 440 bin çocuk istismar sonucunda hamile kaldı. 5 yaşın altında istismara uğrayarak hamile kalan çocuk sayısı ise 15 bin 937 olarak kayıtlara geçti.

8) Bir milyon 973 bin 874 çocuk okula gitmiyor.



Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayınladığı örgün eğitim verilerindki okullaşma oranına göre bu yıl bir milyon 973 bin 874 çocuk okula gitmiyor. MEB, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarının verilerini kapsayan 2016-2017 yıl sonu örgün eğitim istatistiklerine göre 935 bin 832’si kız, bir milyon 38 bin 42’si erkek olmak üzere toplam bir milyon 973 bin 874 çocuk okula gitmiyor.

9) Çocuk hükümlü sayısı 2 bin 800.



Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği(CİSST)/Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi’nin(TCPS) hazırladığı rapora göre 2013 yılında bin 987 çocuk mahkum varken 2017 yılında bu sayı 2 bin 800'e yükseldi. Cezaevlerinde, yaşları 12 ile 18 arasında değişen 994 hükümlü, 1 bin 715 tutuklu erkek çocuğu bulunurken, 28’i hükümlü, 63’ü de tutuklu kız çocuğu bulunuyor.

10) 560 çocuk annesiyle birlikte cezaevinde kalıyor.



Evrensel'in haberine göre Adalet Bakanlığı’nın Gamze İlgezdi'nin bilgi edinme talebine verdiği cevaplara göre 516 kadın çocuğu ile birlikte hapishanede. Birden fazla çocuğu olan mahkum sayısı ise 44.

Çocuk Hakları Sözleşme Maddeleri


1- Her birey on sekiz yaşına kadar çocuk olarak kabul edilir. Her çocuk vazgeçilmez haklara sahiptir.

2- Çocuk Hakları, bütün çocuklar içindir. Doğum yerleri, konuştukları dil ne olursa olsun fark etmez. Büyüklerinin inançları ya da görüşleri nedeniyle hiçbir çocuğa ayrım yapılmaz.

3- Çocuklarla ilgili bütün yasa ve uygulamaları oluşturanlar, önce çocukların yararını düşünmek zorundadır. Devlet, çocukların koruma ve bakımını üstlenenlerin sorumluluklarını yerine getirmeleri için önlemleri alır ve onların sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerine bakar.

4- ÇHS’de yazılı olan hakların uygulanması için gereken her türlü çabanın gösterilmesi gerekir. Devlet çocukların bu haklardan yararlanmasını sağlar.

5- Devlet, hakların uygulanması konusunda çaba gösterirken başta anne baba olmak üzere çocuktan sorumlu olan kişilerin haklarına karşı saygılı olur.

6- Yaşamak, her çocuğun temel hakkıdır ve herkesin ilk görevi çocukların yaşamını korumaktır.

7- Her çocuğun bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı vardır. Devlet, çocuk doğduğunda bu ismi kaydeder ve çocuğa bir kimlik verir.

8- Çocuklara verilen isim, vatandaşlık hakkı ve aile bağları korunmalıdır. Tüm bunlar zorla değiştirilemez ve alınamaz, değiştirilmek istenir ya da çocuğun elinden bu haklar alınırsa devlet bu duruma karşı çıkmalıdır.

9- Her çocuğun ailesiyle birlikte yaşama hakkı vardır. Anne baba çocuğa bakamıyorsa, çocuk bu durumdan zarar görmesin diye ona başka bir bakım sağlanmalıdır. Bu durumda da her çocuğun, anne ve babasıyla düzenli olarak görüşebilme hakkı vardır.

10- Anne babası ayrı ülkelerde yaşayan çocukların aileleriyle birlikte olabilmeleri için devletler kolaylık gösterir.

11- Anne ve babalarının izni olmadan hiçbir çocuk başka bir ülkeye götürülemez. Çocukları bu şekilde başka yerlere götüren kişilere karşı mücadele edilmesi gerekir.

12- Her çocuk, görüşlerini serbestçe ifade etme, kendisini ilgilendiren her konuda görüşlerinin dikkate alınmasını isteme hakkına sahiptir. Herkesin çocukları dinleme, onların fikirlerini öğrenme ve onlara saygı gösterme sorumluluğu vardır.

13- Her çocuğun duygu ve düşüncelerini istediği şekilde açıklama hakkı vardır. Çocukların da başka kişilerin zarar görmemesi için gerekeni yapmaları gerekir.

14- Her çocuğun, kendi düşüncesini geliştirme ve istediği dini seçme hakkı vardır. Bu konularda çocukları büyüten yetişkinlerin de onlara yol gösterme hakkı ve sorumluluğu vardır.

15- Çocukların arkadaşlarıyla barış içinde toplanabilme, dernek kurabilme ya da derneklere üye olma hakkı vardır.

16- Hiç kimse çocukların onurunu kıramaz, onları küçük düşüremez, özel hayatına karışamaz. Çocukların bu hakkı yasalarla korunur.

17- Devlet, kitle iletişim araçlarının, çocuğun gelişimi açısından önemini kabul eder. Çocuğun bunlarla çeşitli bilgi ve belgelere ulaşmasını sağlar, kendi kültürü ve dili bakımından bu araçlarla alabileceği gereksinimleri karşılar. Ayrıca kitle iletişim araçlarının verebileceği her türlü zarardan çocukları korur.

18- Çocukların yetişmesinden ve gelişmesinden sorumlu olan büyükler, bu sorumluluklarını en iyi biçimde yerine getirirler.

19- Hiç kimse, çocuklara karşı olan sorumluluklarını onlara zarar verecek şekilde kullanamaz. Devlet çocukların hiçbir zarara uğramaması için her türlü önlemi almakla yükümlüdür.

20- Her çocuğun ailesinden yoksun kaldığında ya da aile ortamı onun için uygun olmadığında devletten özel koruma ve yardım alma hakkı vardır. Anne babasıyla birlikte yaşayamayacak çocuklar için özenli bir araştırmayla iyi aileler bulunur.

21–22- Yaşadığı ülkenin dışında bir başka ülkeye gitmek zorunda kalan her çocuğun, gittiği ülke tarafından korunma hakkı vardır.

23- Engelli çocukların özel olarak korunma ve saygı görme hakkı vardır. Devlet engelli çocukların bakımını, eğitimini sağlayacak kurumları oluşturma sorumluluğuna sahiptir. Engelli çocukların ailelerine her türlü yardım yapılır.

24- Her çocuğun sağlık hizmetinden yararlanma hakkı vardır. Hastalıklardan korunması devletin ve toplumun güvencesi altında olup çocukların beslenmesine, aşılanmasına, çevrenin temizliğine ve diğer sağlık koşullarına dikkat edilir. Hastalanan çocuklar tedavi edilir.

25- Çocuk haklarına uygun olarak kreşler, çocuk yuvaları, yurtlar, okullar, çocuk hastaneleri oluşturulur, bunlar düzenli olarak kontrol edilir.

26–27- Her çocuğun gelişme hakkı ve sağlığı güvence altında olmalıdır. Bu konuda çocukların daha iyi bir yaşam sürdürmeleri için gerektiğinde yardım edilir.

28- Her çocuk eğitimini tam yapabilmek için desteklenir ve korunur. İlköğretim parasız ve hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm çocuklar için hak ve zorunludur.

29–30- Çocuklara verilen eğitim onların gelişimlerini en fazla ölçüde sağlayacak düzeyde olmalıdır. Eğitim, çocukların hoşgörüsünü, kendi kültürüne ve farklı kültürlere saygısını, ayrımcılığa karşıtlığını, doğaya saygısını arttıracak biçimde düzenlenir. Çocuğun kendi kültürü, bulunduğu ülkedekinden farklıysa gelişim ve eğitim hakkının her aşamasında buna gereken özen gösterilir.

31- Çocukların boş zamanlarını değerlendirebilmeleri, kendilerini geliştirebilmeleri için oyun bahçeleri, çocuk kulüpleri, kütüphaneler, spor ve kültür merkezleri açılmalıdır. Her çocuğun bu tür etkinliklere katılma hakkı vardır.

32- Çocukların okula gitme, oyun oynama hakkı vardır. Onlar yetişkinler gibi çalıştırılamazlar. Çalışmak zorunda kalırlarsa yapacakları iş onların sağlığı ve eğitimleri için sorun oluşturmamalıdır.

33- Bütün çocuklar her türlü zararlı maddelere karşı korunur. Bu tür maddeleri üretip çocuklara veren kişiler cezalandırılır.

34- Çocukları bedensel ve ruhsal yönden örseleyecek hiçbir yaklaşıma izin verilemez.

35- Devlet, çocukları koruma ve çocukları kaçırıp onları satan, onları çalıştırmak isteyen kişilerle mücadele etme sorumluluğuna sahiptir.

36- Hiçbir kişi kendi çıkarları için çocukları kullanamaz. Devlet böyle bir duruma karşı her çocuğu korur.

37- Çocuklar hiçbir şekilde insanlık dışı yöntemlerle ya da aşağılanarak cezalandırılamaz. Bir çocuk suça itilmişse ona uygulanacak ceza yaşına ve gelişimine uygun, onun eğitimini engellemeyecek şekilde olmalıdır.

38- Her çocuğun barış ortamında yaşama ve savaşlardan korunma hakkı vardır. Çocukların askere alınmaması gerekir. Devlet, çocukları silahlı çatışmalardan ve sonuçlarından korumakla sorumludur.

39- Çocuklar çeşitli nedenlerle zarar görmüşlerse onların iyileştirilmeleri için çalışmalar yapılır, bir daha aynı şekilde zarar görmemeleri için önlemler alınır.

40- Yasalarla sorunu olan çocuklar bu durumdan tek başlarına sorumlu değildir. Çocuklar farkında olarak kimseye zarar vermez. Suça itilen çocuklar, yetişkinler gibi cezalandırılamaz, özel yasalarla yeniden topluma kazandırılırlar.

41- Bir devletin yasaları burada belirtilen hükümlerden daha iyiyse, bunlar hiçbir şekilde değiştirilemez.

42- Devlet, ÇHS’nin herkes tarafından öğrenilmesini sağlar.

43- ÇHS’nın uygulanmasını değerlendirmek üzere Çocuk Hakları Komitesi kurulmuştur.

44- Devlet ve o ülkede yaşayan insanlar Çocuk Hakları Komitesine, çocuk haklarıyla ilgili durum hakkında bilgileri vermekle sorumludur.

45-İlgili kuruluşlar Çocuk Hakları Komitesinin çalışmalarına kolaylık ve yardım sağlar.

NOT: Çocuk Hakları Sözleşmesi 54 maddeden oluşmaktadır. Sözleşmenin bundan sonra 54’e kadar devam eden maddeleri, sözleşmenin devletler tarafından nasıl imzalanacağı, onaylanacağı ve yürütüleceği ile ilgilidir.