Öğrencinin ne yapabilmesini istediğimizi önceki makalemde tanımladım. Şimdi öğrenciye, NE KADAR başarılı olmasını istediğimizi söyleyerek bir am

Öğrencinin ne yapabilmesini istediğimizi önceki makalemde tanımladım. Şimdi öğrenciye, NE KADAR başarılı olmasını istediğimizi söyleyerek bir amacın aktarılabilme maharetini artırabiliriz. Bunu, kabule değer bir başarı kıstasını tanımlayarak yapabiliriz.
Her amaç için kabul edilebilecek minimum başarıyı belirtebilirsek öğretim programlarımızı denetleyebileceğimiz bir başarı kıstasına sahip oluruz. Öğretim maksadımıza erişmede programımızın başarısını tespit edecek bir araç elde ederiz. O hâlde amaçların tayininde başarı kıstasını tanımlayan kelimeleri ilave ederek kabul edilebilecek başarıyı belirtmemiz gerekir.
Kabule değer başarının alt sınırının belirtilmesinde en açık usul, belki de bir kimse tarafından kabule değer olacak bir zaman sınırının tespitidir. Zamanla kayıtlı olmadığımız takdirde de öğrenciye, kendisinden bir “ehliyet” yoklamasını başarmasını beklediğini söyler ve istediği veya ihtiyacı olan bütün zamanı veririz. (Bir kurtarma ameliyesi gibi.)
Öğrencinin başarısını belli bir süre içinde ortaya çıkarmasında ISRAR ediyorsak, bu kıstası öğrenciye söylememiz doğru olur.
Mesela, 100 metrelik bir mesafenin 12 saniyede koşulması, bir araç motorunun bir saatte sökülüp yere indirilmesi gibi.
Bir standardın daha iyi bildirilmesi (ifade edilmesi) o amacın NASIL ve NE KADAR ZAMANDA sorularına cevap vermesi ile mümkün olur.
Mükemmel bir başarı kıstasının belirtilmesinde bir başka yol da kabule değer doğru cevap sayısının en azını, verilen durumda uygulanacak prensip sayısını veya doğru yazılacak kelime sayısını açıklamaktır.
Kıstas yüzde ile de ifade edilebilir. Mesela ders sonunda yapılacak olan kriter testinde, en az %95 başarılı olunması gibi.
Kıstası istediğimiz kadar detaylı olarak belirtmek her zaman mümkün değildir. Ancak bu, her öğrenciye mümkün olduğu kadar tam anlamıyla kıstası aktarmanıza engel olmamalıdır. Öğretmek için hayli zaman harcamaya değer bulduğumuz her şeyi değerlendirmek için mutlaka bir yol bulmalıyız. Eğer öğretecek olduğumuz, ölçülemeyeceğini sandığımız bir konu ise, onu da çaba harcayarak ölçmeye çalışmalıyız.
Başlangıç için iyi bir usul olarak şunu tavsiye ederim:
Kullandığınız imtihan şekillerini tekrar gözden geçirin. Bunlar size başarı standardı olarak nelerden faydalanacağınızı gösterecektir. Bu standartları metin hâline getirerek amacınızı geliştirebilirsiniz. Eğer böyle bir metot uygularsanız ifadenizin açıklık ve tamlığını aşağıdaki sorularla kontrol edebilirsiniz.
• İfade, öğrencinin amaca eriştiğini gösterirken ne yapacağını da belirtiyor mu?
• Bildiride, öğrencinin hangi önemli şartlar (kurallar, sınırlamalar) altında ehliyetini ispat etmesi beklendiği belirtilmiş midir?
• İfade, öğrencinin nasıl değerlendirileceğini gösteriyor mu? Kabule değer başarının en azından alt sınırını tanımlıyor mu?
Eğer bazen yazdığınız bir cümlenin bir sınırlama ve bir kıstas olarak nitelendirileceğinden emin değilseniz, kendiniz bu cümlenin öğrenciden beklenen başarı mükemmeliyetini tanıtıp tanıtmadığını sorun. Eğer cevap müspet ise, bu bir kıstastır. Önemli olan ona yapıştırdığınız etiket değil istenilen fonksiyonu yapma derecesidir.
Şimdiye kadar yazdıklarıma ilave olarak son bir tavsiye daha:
Amaç hazırlama stratejisini bilmeniz için sadece amaçların kapsamı hakkında misaller verildi. Tabii ki sık sık kapsam veya konu ile ilgili olanlardan başka örneklerle de amaçlara erişmek isteriz. Mesela öğrencinin konusunda bir miktar “güven” elde etmesini istersek veya “kritik” davranışların delili olarak neyi kabul edeceğinize karar vermeniz ve bu davranışları ayrı amaçlarla tanımlamanız uygun olur.
Amaçların ifadesi, beklenen sonuçların muhteva ile ilgili olup olmadığını ihtiva etmelidir. Ancak bu yapıldığı takdirde, bir öğretim programına sokacağınız denenmiş uygulamaları seçmek için sağlam bir esasa sahip olursunuz. Sonuca varıldığını gösterecek bir niyeti aktarabilecek amaçları elde edince, öğretim programında bundan sonraki kademe olan bilgi ölçme sınavı hazırlığına başlayabilirsiniz demektir.
Önceki makalemde başladığım öğretim amaçlarının hazırlanması konusunu şöylece özetleyebiliriz:
1. Öğretim amaçlarının bildirilmesi, öğretim maksatlarınızı tanımlayan bir kelime ve ibareler manzumesidir.
2. Bir amaç, niyetinizi ve öğrencinin başarıya ulaştığını gösterirken NE YAPTIĞINI ve bu zamanı nasıl belirteceğinizi tanımlayabildiğiniz derecede aktarır.
3. Son davranışı tanımlamak. (Öğrenci ne yapıyor olacak?)
a. Bütün davranışı tanıtıp adlandırın.
b. Davranışın ortaya çıkardığı önemli şartları tanıtın. (Kurallar, sınırlar ve kısıtlamalar.)
c. Kabule değer başarı kıstasını tanımlayın.
4. Her amaç için ayrı bir bildiri yazın; bildirilerin (ifadelerin) çokluğu, maksadınızı açıklamak için size daha fazla şans verir.
5. Eğer her öğrenciye amaçlarınızın yazılı bir suretini (ÖN NOT) verirseniz, yapacak fazla bir işiniz kalmaz.