Haber: Mert Osman Erman
Ancak güney, İsrail bombardımanına devam etti ve Birleşmiş Milletler ve diğer yardım kuruluşları, Gazze'nin hiçbir yerinin siviller için güvenli olmadığını uyarısında bulundu.
Gazze'nin güneyindeki sivillerin riskini daha iyi anlayabilmek için, BBC Verify, bu bölgede meydana gelen dört belirli saldırı olayını tanımladı ve analiz etti. Ayrıca, Gazze'deki sivillere verilen uyarılar ve tahliye talimatlarının bazılarını inceledik, bu uyarılardan bazıları sakinlerin güneydeki belirli bölgelere gitmelerini öneriyordu.
Bu uyarılara bazı belirli bölgelere gitme yönünde ok işaretleri içeren haritalar eşlik etmişti. İncelediğimiz üç saldırı, uyarıların verildikten sonra birkaç gün içinde bu bölgelere isabet etti.
İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Gazze sakinleriyle çeşitli yollarla iletişim kurduğunu söyledi, bu iletişim, el ilanı dağıtımları, Arapça sosyal medya gönderileri ve sivil ve uluslararası kuruluşlar aracılığıyla yapılan uyarıları içeriyordu. Bu yazıda, IDF'nin sosyal medyada yayınladığı talimatları inceledik.
Han Yunus - 10 Ekim
IDF, 10 Ekim'de, gece boyunca savaş uçaklarının kuzeyde Rimal ve güneyde Han Yunus'ta 200'den fazla hedefi vurduğunu bildirdi. BBC, o gün orta Han Yunus'ta meydana gelen bir saldırıyı konumunu ve hasarın büyüklüğünü anlamak için inceledi. Saldırının ardından yayınlanan video görüntüleri, şehir merkezinde enkaz ve çöken binaları gösteriyor. Konumu, Han Yunus'taki Büyük Cami'nin minaresi gibi görsel ipuçları kullanarak doğruladık.
Ayrıca, yıkılmış binaları ve arabaları ve evlerin geriye kalanlarını inceleyen fotoğrafları da inceledik. Fotoğrafların aynı konumu gösterdiğini biliyoruz, çünkü aynı eczane tabelası her ikisinde de görülebilir. Fotoğrafların daha önceki bir olaya ait olmadığını kontrol etmek için ters görüntü araması da kullandık.
8 Ekim sabahı, IDF sözcüsü Avichay Adrae, X (eski adıyla Twitter) üzerinden Arapça olarak Gazze'nin çeşitli bölgelerinde yaşayanlara evlerini terk etmeleri ve güvenlikleri için başka bir yere gitmeleri talimatını verdi.
Tahliye bölgeleri genellikle net bir şekilde belirtilmiş olmasına rağmen, sakinlere gitmeleri söylenen yerler genellikle daha belirsizdir.
Bu durumda, Abasan al-Kabira ve Abasan al-Saghira mahallelerinde yaşayanlar, 8 Ekim tweetinde Han Yunus şehir merkezine gitmeleri talimatını almışlardı. Tweetteki haritada, iki mahallede yaşayanlar için mevcut konutları vurgulanmış ve Han Yunus'a doğru yönlendiren bir ok bulunmaktadır.
Farklı sonraki talimatların verilme olasılığını göz ardı edemeyiz, ancak BBC bununla ilgili herhangi bir kanıt bulamamıştır.
Rafah - 11 Ekim
BBC, bir sonraki gün, Mısır sınırına yakın daha güneyde başka bir saldırının olduğunu doğruladı. Bu 11 Ekim saldırısı, Rafah'ın merkezindeki Nejmeh Meydanı'na isabet etti. BBC, saldırının sonrasında paylaşılan bir videoyu inceledi ve saldırının sonuçlarına dair görsel ipuçları kullanarak, meydanın binalarının şeklini tanımlayabildi.
IDF tarafından 8 Ekim'de verilen uyarıda, Rafah sakinlerine Rafah şehir merkezindeki sığınaklara hemen gitmeleri talimatı da bulunuyordu.
Video içinde Rafah mahallelerinde yaşayanlar için yer alan harita, sakinleri "Rafah" yönüne yönlendiren bir ok içeriyordu.
BBC, bu zaman diliminde farklı sonraki talimatların verildiğine dair herhangi bir kanıt bulamadı, ancak bu olasılığı ortadan kaldırmaz.
Han Yunus - 19 Ekim
Sekiz gün sonra, Han Yunus'ta başka bir saldırı daha gerçekleşti, bu sefer Gamal Abdel Nasser Caddesi'ne isabet etti. Biz, bu şehrin ana caddelerinden birinde yıkılan binaları gösteren videolara bakarak bunu doğruladık. Video içindeki binaların şeklini, aynı konumun diğer fotoğraflarındaki binalarla eşleştirerek bunun aynı yer olduğunu doğrulayabildik.
Saldırının sonrasındaki ek görüntüler, ölü ve yaralıların enkazdan çıkarıl
masını ve yakındaki Nasser hastanesine götürülmesini göstermektedir.
IDF, 16 Ekim'de Gazze Şehri sakinlerine, "Güvenliğiniz ve sevdiklerinizin güvenliği sizin için önemliyse" Güneye, Han Yunus'a gitmeleri talimatını vermişti.
Yine de farklı sonraki talimatların verilme olasılığı vardır, ancak BBC bununla ilgili herhangi bir kanıt bulamamıştır.
Merkezi Gazze kampları - 17, 18 ve 25 Ekim
Merkezi Gazze'de, dört mülteci kampı bulunmaktadır. BBC, bu kamplardan ikisine yapılan saldırıları doğruladı. 17 Ekim'de al-Bureij kampına yapılan saldırının sonrasındaki sosyal medya görüntüleri, geniş çaplı enkaz, alevler ve kanlar içindeki cesetlerin kampdan çıkarıldığını göstermektedir. Görüntülerin doğruluğunu, bu görüntülerdeki binaları haber ajanslarının çektiği fotoğraflarla eşleştirerek doğruladık. Ayrıca, görüntülerin konumunu bir cami ile doğruladık.
Bir sonraki gün, 18 Ekim'de yakındaki başka bir kamp olan al-Nuseirat'a saldırı yapıldı. Sosyal medya görüntülerinin doğruluğunu, videoda görülen dükkân isimlerini grekliler ile yayınlanan fotoğraflarda görülenlerle eşleştirerek doğruladık.
8 Ekim'de Doğu ve Güney Maghazi bölgesinde yaşayan sakinlere verilen talimatlara rağmen, tweet'in haritasında belirtilen konumda hiç kampta bulunmadığı görünüyor.
Ancak yakındaki üç kampı tanımladık: al-Nuseirat ve al-Bureij, 17 ve 18 Ekim'deki saldırılara maruz kaldı ve diğer bir kamp olan Deir al-Balah.
Farklı sonraki talimatların verildiğine dair kanıt bulamadık, ancak BBC bu konuda kanıt bulamamıştır.
Al-Nuseirat kampında 25 Ekim'deki başka bir saldırının sonrası, Al Jazeera haber ajansının yayınladığı görüntülerde yer aldı.
Çevrimiçi olarak paylaşılan görüntüler, hastanede göz yaşı döken ve yedi yaşındaki kızının cesedini tutan, genç oğlunun cesedi üzerine çöken Al Jazeera'nın baş Gaza muhabiri Wael al-Dahdouh'u göstermektedir. Eşi de öldü.
"Gerçekten hiçbir güvenli yer yok" dedi Al Jazeera ile yapılan bir röportajın İngilizce çevirisinde. Ailesinin İsrail'in sakinleri için güvenlikleri için güneye taşınmaları konusundaki uyarısının ardından kuzeyden geldiğini söyledi.
IDF'nin yanıtı
BBC, makalede vurgulanan her bir saldırı için IDF'ye belirli konumlar ve tarihler sağladı.
Bu konumların IDF güçleri tarafından vurulup vurulmadığını ve bu saldırılardan önce uyarılar verilip verilmediğini sorduk.
IDF'nin yanıtında, "bu özel konumlarla ilgili daha fazla bilgi veremeyeceğini" söyledi.
IDF, "Gazze'deki sivillere güvenlikleri için güneye gitmeleri çağrısında bulundu, ancak Gazze'nin tüm bölgelerinde terörist hedeflere saldırmaya devam edeceğini" ekledi.
Ayrıca, "uluslararası hukuk gereği, IDF, mümkün olduğu durumlarda saldırılardan önce uyarıda bulunmak için tedbirler alır. Bu tedbirler, mümkün olduğu durumlarda saldırıdan önce uyarı içerir" dedi.