Türkiye'nin merkezi yönetim bütçe gelirleri 2023'te 2022 yılına göre yüzde 86,1 artarak 5 trilyon 210 milyar 488 milyon lira, giderleri de yüzde 123,8 yükselerek 6 trilyon 585 milyar 456 milyon lira olarak gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 yılının aralık ayı ve ocak-aralık dönemi bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Aralık 2023'te bütçe gelirleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 117,4 artarak 549 milyar 945 milyon liraya yükseldi. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 271,2 artışla 1 trilyon 392 milyar 477 milyon liraya çıktı. Geçen ay bütçe açığı 842 milyar 532 milyon lira olarak hesaplandı.
Bütçe gelirleri 2023'te bir önceki yıla kıyasla yüzde 86,1 artarak 5 trilyon 210 milyar 488 milyon lira, bütçe giderleri de yüzde 123,8 yükselerek 6 trilyon 585 milyar 456 milyon lira oldu.
Böylece Kahramanmaraş merkezli depremlerin yaşandığı 2023'te merkezi yönetim bütçesi açığı, 1 trilyon 374 milyar 968 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri Aralık 2022'de 375 milyar 143 milyon lira iken geçen ay yüzde 271,2 artışla 1 trilyon 392 milyar 477 milyon liraya yükseldi. Böylelikle bu yıl merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon lira ödeneğin yüzde 24,9'u kullanılmış oldu.
2022'nin aralık ayı bütçesinde 103 milyar 966 milyon lira faiz dışı açık oluşurken Aralık 2023'te söz konusu rakam 800 milyar 199 milyon lira oldu.
Faiz hariç bütçe giderleri, Aralık 2023'te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 278,3 artarak 1 trilyon 350 milyar 144 milyon liraya ulaştı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 27,3 olarak hesaplandı.
Aralıkta personel giderleri, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 95,2 artarak 94 milyar 1 milyon lira oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 952 milyar 308 milyon lira ödeneğin yüzde 9,9'u kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, Aralık 2023'te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 74,6 artışla 15 milyar 553 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 150 milyar 392 milyon lira ödeneğin yüzde 10,3'ü kullanılmış oldu.
Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 419 milyar 443 milyon lira ödeneğin yüzde 19,2'si harcandı. Aralık 2023'te yüzde 54,4 artışla 80 milyar 643 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.
Cari transferler aynı dönemde bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 167,4 artarak 309 milyar 592 milyon liraya çıktı. Bütçede öngörülen 1 trilyon 940 milyar 901 milyon lira ödeneğin yüzde 16'sı kullanıldı.
Aralık 2023'te 179 milyar 886 milyon lira sermaye gideri, 639 milyar 400 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 31 milyar 70 milyon lira oldu.
Faiz giderleri söz konusu ayda bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 132 yükselerek 42 milyar 332 milyon lirayı buldu.
Aralık 2023 dönemi bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, Aralık 2022'de 252 milyar 931 milyon lira iken Aralık 2023'te yüzde 117,4 artarak 549 milyar 945 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin aralık ayı gerçekleşme oranı 2022'de yüzde 9,9 iken geçen ay yüzde 11,2 oldu.
Vergi gelirleri, Aralık 2023'te bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 108,3 artarak 440 milyar 911 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise Aralık 2022'de yüzde 9,7 iken geçen ay yüzde 10,3 olarak hesaplandı.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri, Aralık 2023'te yüzde 143 artışla 92 milyar 12 milyon lira olarak kaydedildi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 14 milyar 885 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 2 milyar 136 milyon lira olarak belirlendi.
Vergi türleri itibarıyla Aralık 2023'te bir önceki yılın aynı ayına göre, gelir vergisi yüzde 96,4, kurumlar vergisi yüzde 124,9, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 225, özel tüketim vergisi yüzde 122,3, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 161,7, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 79,6, damga vergisi yüzde 84,2, harçlar yüzde 42,6, diğer vergiler tahsilatı yüzde 115,9 arttı.
2023 yılı bütçe sonuçları
Merkezi yönetim bütçe giderleri 2022 yılında 2 trilyon 942 milyar 748 milyon lira iken 2023'te yüzde 123,8 artışla 6 trilyon 585 milyar 456 milyon liraya yükseldi.
2022'de bütçe 168 milyar 243 milyon lira faiz dışı fazla verirken, 2023'te 700 milyar 353 milyon lira faiz dışı açık verdi.
Merkezi yönetim bütçesi, Ocak-Aralık 2022 döneminde 142 milyar 660 milyon lira açık verirken geçen yılın aynı döneminde 1 trilyon 374 milyar 968 milyon lira açık verdi.
Faiz hariç bütçe giderleri, 2023 yılında 2022'e kıyasla yüzde 124,6 artarak 5 trilyon 910 milyar 841 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 119,6 olarak hesaplandı.
Personel giderleri, söz konusu dönemde, yüzde 115,3 artışla 1 trilyon 324 milyar 530 milyon lira oldu.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, aynı dönemde yüzde 91,7 artarak 185 milyar 735 milyon liraya yükseldi.
2023 yılı mal ve hizmet alım giderleri, yüzde 75,8 artışla 452 milyar 855 milyon lira olarak gerçekleşti. Söz konusu giderlerin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 108 olarak kayıtlara geçti.
Cari transferler yüzde 110,7 artarak 2 trilyon 373 milyar 641 milyon lirayı buldu.
Söz konusu dönemde, 542 milyar 997 milyon lira sermaye gideri, 858 milyar 59 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 173 milyar 25 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 117 yükselerek 674 milyar 615 milyon liraya çıktı.
Yıllık bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, 2022'de 2 trilyon 800 milyar 88 milyon lira iken 2023'te yüzde 86,1 artışla 5 trilyon 210 milyar 488 milyon liraya ulaştı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-aralık dönemi gerçekleşme oranı 2022'de yüzde 109,7 iken 2023'te yüzde 105,7 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde yüzde 91,2 artarak 4 trilyon 500 milyar 866 milyon lirayı buldu. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 105,4 olarak kayıtlara geçti.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de aynı dönemde yüzde 54,7 artarak 599 milyar 279 milyon liraya yükseldi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 88 milyar 172 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 25 milyar 171 milyon lira olarak hesaplandı.
Vergi türleri itibarıyla 2023'te 2022'e göre, gelir vergisi yüzde 94,7, kurumlar vergisi yüzde 55, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 188,6, özel tüketim vergisi yüzde 121,1, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 126,4, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 64, damga vergisi yüzde 96,9, harçlar yüzde 68,7 ve diğer vergi gelirleri yüzde 111,5 artış gösterdi.
