Haber: Damla Oya Erman
Dünya'nın en yüksek seyirli gölü olan ve Güney Amerika'nın en büyüğü olan Lake Titicaca'daki su seviyeleri, olağanüstü bir kış sıcak hava dalgasının ardından hızla düşüyor. Şaşırtıcı düşüş, yerel halkın geçimini sağladığı turizmi, balıkçılığı ve tarımı etkiliyor.
Gölde yaşayan ve turistleri gölün sularında taşıyarak geçimini sağlayan 63 yaşındaki Nazario Charca, "Şimdi Aralık'a kadar ne yapacağımızı bilmiyoruz çünkü su daha da azalacak" dedi.
Ziyaretçiler uzun süredir Güney Amerika'nın en büyük gölünün mavi sularına ve açık gökyüzüne çekiliyor. Göl, Peru ve Bolivya sınırında 3.200 metrekarelik bir alanı kaplar.
Bazen bir "iç deniz" olarak tanımlanan bu göl, Aymara, Quechua ve Uros yerli topluluklarına ev sahipliği yapar ve 3.800 metre yüksekliğindeki Orta Andlar sıradağlarında bulunarak dünyanın en yüksek seyirli gölüdür. Aynı zamanda yüksek güneş radyasyonuna maruz kaldığı için göl, buharlaşmanın ve su kaybının büyük bir bölümünü oluşturur.
Muhteşem manzara, dünyanın dört bir yanından ziyaretçileri çekiyor.
Göl çevresinde üç milyondan fazla insan yaşar ve ekonomilerine katkıda bulunan turistleri çekmek, ayrı bir şekilde kenarda kalmış bir bölgenin ekonomisini canlandırmak için gölün sularına güvenirler.
Şimdi göl, bu büyünün bir kısmını kaybetme riski altında.
Her yıl su seviyelerinin dalgalanmaları bilinse de, iklim krizi nedeniyle bu değişiklikler daha da aşırı hale gelmiştir. Rekor kıran bir kış sıcak hava dalgası, artan buharlaşma ve düşen göl seviyelerine yol açtı. CNN meteorologu Taylor Ward'a göre, bu değişiklikler kuraklık nedeniyle ortaya çıkan su eksikliklerini kötüleştiriyor.
Peru ulusal meteoroloji ve hidroloji servisi (Senamhi) Puno direktörü Sixto Flores, Ağustos 2022'den 2023 Mart'ına kadar olan süreçte, genellikle su seviyelerinin toparlandığı yağışlı mevsimi içeren bir dönemde, yağışın ortalamanın %49 daha düşük olduğunu söyledi.
Normalde tekne trafiği için kullanılan kanallar artık seyir için uygun değil.
Flores, gölün önümüzdeki aylarda normalde olduğu gibi aynı hızda buharlaşırsa, Aralık ayına kadar su seviyelerinin 1996'dan bu yana kaydedilen en düşük seviyeye doğru gideceğini söyledi ve bu durumu "çok ciddi" olarak tanımladı.
Flores, bu son yıllarda göldeki su seviyelerinin "derece derece azalma" olduğunu söyledi ve 1992-2020 tarihleri arasındaki uydu görüntülerini inceleyen son bir çalışma, Lake Titicaca'nın yılda yaklaşık 120 milyon metrik ton su kaybettiğini gösterdi. Yazarlar, bu kaybın öncelikle yağış ve akış değişikliklerine bağlı olduğunu söylüyor.
Balıkçılığa dayalı topluluklar, kirlilik ve aşırı avcılık nedeniyle azalan balık stokları ile başa çıkmakta zorlanıyor.
Ayrıca kuraklık tarımı da etkiledi, bölgesel yetkililer hasat sezonunun sonunda ürünlerin büyük ölçüde zarar gördüğünü bildirdi. Yerel temel gıda maddeleri olan quinoa ve patatesin büyük bir kısmı etkilendiği gibi, sığır beslemek için kullanılan yulaf da etkilendi.
Düşen su seviyeleri, balıkçılığı, tarımı ve turizmi etkiliyor.
Turizm ekonomisi de gölün suları geri çekildiğinde ziyaretçileri göl etrafında taşıyan teknelerin mahsur kalması nedeniyle darbe aldı.
"En çok endişelenmemizin nedeni şu anda su seviyesinin çok fazla düşmesi" diyen Jullian Huattamarca, 36 yaşında ve adada yapılan yerel tekstilleri satan biri.
"Turistlerin geri gelmesini istiyoruz, özellikle yabancı turistler," dedi.
Puno bölgesi, Lake Titicaca'nın Perulu tarafını kapsayan uzun süredir ülkenin gelişmemiş ve kenarda kalmış bir bölgesi olarak bilinir.
Su seviyelerinin yılın geri kalanında daha da düşmesi bekleniyor.
Daha yakın tarihlerde, ekonomi Covid-19 pandemisinin etkileri ve sosyal huzursuzluğun bir dalgası tarafından sarsıldı. Puno, onlarca yıllık eşitsizlik, yolsuzluk iddiaları ve duraklayan yaşam standartları nedeniyle istifa çağrıları yapılan Devlet Başkanı Dina Boluarte'nin istifasını isteyen gösterilerin merkezi haline geldi.
Huattamarca, ziyaretçilerin protestolar sırasında bölgeye seyahat etmediklerini söyledi. "Biraz korktular," dedi.
Huattamarca, birçok kişinin son yıllarda özellikle pandemi sırasında bölgeyi terk ettiğini söyledi.
"Gitmek zorunda kaldılar, temel ihtiyaçlar gibi gıda için yeterli paraları yoktu," dedi.
Son tarih, süregelen kuraklığın yiyecek eksikliği nedeniyle geçim ekonomisinin çökmesine yol açtığı 1991'deki önceki bir kuraklığın, bazı insanların evlerini terk etmelerine yol açabileceğini gösteriyor.
Diğerleri için ise, kuraklık bir yaşam tarzını bozuyor. Charca, kuruyan totora kamışlarından yapılmış adalarda yaşayan Uros yerli gruplarındandır. Yüzyıllardır Uroslar kamışları adalara döşer, aynı zamanda binalar ve tekneler yapmak için kullanırlar, ancak Charca, daha az kamış bulunması nedeniyle endişelidir.
Geleceğe bakarken, rahatlayan bir şey görmek zordur.
Şu anda Güney Amerika'nın hava koşullarını büyük ölçüde değiştirebilen tropikal Pasifik Okyanusu'ndaki normalden daha sıcak sıcaklıklarla belirginleşen doğal bir fenomen olan El Nino yaşanmaktadır.
Senamhi'den iklimbilim müdür yardımcısı Grinia Avalos, bu daha sıcak sıcaklıkların en az Şubat 2024'e kadar devam etmesinin beklendiğini söyledi.
Connor Baker, Uluslararası Kriz Grubu analisti olarak, durumun göle bağlı olanları korumak için uzun vadeli önlemlere ihtiyaç duyduğunu belirtti.
"Gölün dalgalanmaları iklim değişkenliği ve doğal dalgalanmalarla ilişkilendirilmiş olsa da, iklim değişikliğinin kötüleştirici etkisi, su seviyesinde daha yoğun dalgalanmaların neden olduğu zorlukları ele almada sürdürülebilir yönetim stratejilerine olan ihtiyacı artırıyor," dedi. "Gelirini gölden sağlayan yerel topluluklar özellikle savunmasızdır ve su seviyesindeki daha yoğun dalgalanmaların oluşturduğu zorlukların aciliyetini vurgular."
