Haber: Damla Oya Erman
Eğer sonsuz bir erteleme, suçluluk ve kaos döngüsünde sıkışıp kaldıysanız, muhtemelen "Neden bu kadar tembelim?" veya "Neden kendimi toparlayamıyorum?" diye merak ediyor olabilirsiniz.
Bu yaygın algıya rağmen, akademik zorluklar yaşayan çocuklara yardımcı olan Los Angeles merkezli Little Thinkers Center'ın klinik psikologu ve yürütme direktörü “erteleme genellikle tembelliğin nedeni değildir”diyor
Tembellik daha çok 'Bu konu hakkında düşünme isteğim hiç yok.'demek olurken erteleme ise, 'Bu konu hakkında düşünmek beni rahatsız ediyor. Ve bu nedenle işi halletmek benim için zor.' Demek oluyor. Bu ikisi arasında büyük bir fark var.
Uzmanlara göre neden erteleme yaptığınızı bilmek ve bununla nasıl başa çıkılacağını öğrenmek davranışınızı değiştirmenin tek yoludur. Psikolog Linda Sapadin, bu özgelişim çabasına "Dijital Çağda Ertelemeden Nasıl Kurtulunur" adlı kitabıyla yardımcı olmaya çalıştı.
Sapadin'in kitabında çok sık görülen erteleme tarzlarını sıralıyor. Sapanid’e göre mükemmeliyetçi, hayalperest, endişelenen veya karşı çıkan siz olabilirsiniz.
Güney Kaliforniya Üniversitesi Keck Tıp Fakültesi'nde psikiyatri klinik yardımcı profesörü olan Yip, bu erteleme türleri belirli tanılar olamadığını ve araştırmalar tarafından desteklenmediğini söyleyerek ancak "Bu, birinin neden erteleme yapabileceği psikolojik türler veya nedenlerdir" diyor.
Erteleme, iş yerinde geri kalma veya kişisel hedeflere ulaşamama, yapılacaklar listesinden görevleri çıkaramama gibi pratik sonuçlar doğurabilir. Ancak duygusal veya zihinsel etkileri de vardır. 3.500'den fazla üniversite öğrencisi üzerinde yapılan Ocak ayı bir çalışmaya göre depresyon, anksiyete ve stresle ilişkilendirilmiştir, yetersiz uyku, yetersiz fiziksel aktivite, yalnızlık ve ekonomik zorluklar.
Chicago merkezli klinik psikolog Vara Saripalli, "Özellikle değerimizin büyük bir kısmının ne yaptığımıza, nasıl çalıştığımıza, ne ürettiğimize bağlı olduğu bir yerde, bunu yapamıyorsanız çok utanç verici hissedebilirsiniz. İnsanları çok yenilmiş hissettirebilir ve sanki denemekte hiçbir anlam yokmuş gibi hissettirebilir."diyor.
Neden ertelendiğinizi bilmek sizi öz farkındalık sahibi yapabilir, ancak hala alışkanlığı kırmak için stratejilere ihtiyacınız var.
Saripalli "Aksi takdirde, sadece sürekli aynı şeyleri tekrarlayacağız.Erteleme alışkanlığını yenmek için kullanacağınız strateji, ertelemenin size ne amaçla hizmet ettiğine bağlı olarak değişecek."diyor.
İşte hangi tür erteleyici olabileceğinizi keşfetmenin yolları… Ama unutmayın, birden fazla türün özelliklerini taşıyor olabilirsiniz.
Erteleme Türleri:
Yip bir erteliyicinin genellikle mükemmeliyetçi olduğunu söylüyor.
"Çünkü mükemmeliyetçi işleri mükemmel bir şekilde yapmak ister, bu çok büyük bir çaba gerektirir. Ve eğer bu görevi nasıl tamamlayacağına dair bir planı yoksa, mükemmeliyetçi kaybolur."
Endişeliler genellikle kendi başlarına harekete geçmeden önce başkalarının tavsiyelerine veya güvenceye bağımlı kararsız kişilerdir. Ayrıca değişikliğe karşı yüksek direnç gösterirler ve bilinenin güvenliğini tercih ederler.
İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi'nde araştırmacı olan ve Solving Procrastination adlı web sitesinin yaratıcısı olan Itamar Shatz, “Hem mükemmeliyetçiler hem de endişeliler, başarısızlık veya eleştiri korkusu nedeniyle görevleri başlatmayı erteleyebilirler. Bu inançları sorgulayın ve davranışınızı, mükemmel standartların gerçekçi olmadığını kabul ederek değiştirin” diyor. Ayrıca "Kendinize bazı hatalar yapma izni vererek yeterli olan standartlarla değiştirin," diye de ekliyor.
Hepsi ya da hiçbir şey düşüncesinden kaçının ve bir görevi tamamlamak için kendinize bir süre sınırı belirleyin. Ve sonra o zaman sınırına uyun.Eğer yetişmezseniz sadece vazgeçmeyin.
Hayalperest
"Bir hayalperest erteleyici, genellikle projeleri tamamlamak için gereken ayrıntılı lojistik detaylarından hoşlanmaz," diyor Saripalli. "Fikirlerin peşindedirler," diye ekliyor. "Bu eğlenceli bir şeydir. Bu vizyonları uygulamak ise zor veya sıkıcı olabilir."
Hayalperestler ayrıca kendilerini, kaderin araya gireceği ve proaktif çalışmanın ve verimliliğin gereksiz görüneceği insanlar olarak düşünebilirler.
Yip, “Ve bir mükemmeliyetçi gibi, bir hayalperest her zaman daha iyi bir şey isteyebilir, Kendinizi rüyalar ile hedefleri ayırt etmeye eğitin ve hedeflere altı soruyla yaklaşın: ne, ne zaman, nerede, kim, neden ve nasıl. ‘Yakında’ veya ‘bir gün’ ifadelerini belirli zamanlara dönüştürün. Planlarınızı bir zaman çizelgesine yazın ve her adımı belirterek özel hale getirin.” diyor.
Karşı Çıkan
Karşı çıkan bir ertelemeci, yaşamı genellikle başkalarının ne beklediği veya onlardan istenilen şekilde görme eğilimindedir, kendi istediklerini değil. Bu kötümserlik, görevleri tamamlama motivasyonunu azaltır.
“Bu zihniyete sahipseniz, pozitif yollarla kontrol hissi yaratmaya çalışın” diyor Shatz. Tepki vermek yerine harekete geçmeye çalışın ve bir ekip veya gözetmenle çalışmaya çalışın, karşı olmamaya çalışın.
"Eğer bir şey sizin için iyi gitmiyorsa, bunun hakkında pasif-agresif davranmak yerine, neyin işe yarayıp yaramadığını kabul edin ve size bu görevi veren kim varsa onunla konuşun," diyor Yip. "Karşı çıkanlar genellikle bu tür otorite figürleriyle bu tür konuşmaları yapmaya donanımlı hissetmezler veya bu konuşmaların kendilerine herhangi bir fayda veya olumlu sonuç getirmeyeceğine inanmazlar... Bu her zaman doğru değil."
Erteleme Nasıl Aşılır
“Anksiyete veya diğer zihinsel sağlık sorunları üzerinde çalışmak gibi, ertelemeyi ele almak da zor olabilir, özellikle derin köklü sorunlardan kaynaklanıyorsa” diyor Shatz.
New York merkezli grup terapisi uzmanı Sean Grover ise
“Bazı insanlar için erteleyenler kendi benlik duyguları o kadar kırılgandır ki, bir şey yapmak ve başarısız olmak fikri sadece onları tamamen değersizliğe sürükler" diyor.
Bu gibi durumlarda, "Bir psikolog gibi bir uzmana başvurmayı düşünün, size yardımcı olabilecek" diyor Shatz.
"Görselleştirme işe yarar," diyor Yip. "Bir görevi tamamlarken kendinizi görselleştirebilirseniz, bu görevin yapılabilir olduğu fikriyle daha fazla uyum içinde olur.Tamamen inanç sistemlerinizle ilgilidir.Eğer yapabileceğinize inanıyorsanız, yapabilirsiniz. Eğer yapamayacağınıza inanıyorsanız, yapamazsınız. Yani neye inanıyorsanız, haklısınız."
