Haber: Damla Oya Erman
Bilim insanları, nadir görülen yüksek enerjili bir radyasyon patlaması olan gama ışını patlamasının kaynağının, iki ultra yoğun nötron yıldızının çarpışması ve birleşmesi olduğunu belirledi. Ve daha da önemlisi, bu sonuç, bu birleşmelerin altın gibi elementlerin oluşturulduğu yerler olduğunu doğrulayan aynı olaydan yayılan bir ışık parlamasını gözlemledi.
James Webb Uzay Teleskobu (JWST) ve Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak yapılan gözlemler, bilim insanlarının altın ve ağır elementlerin dövüldüğünü görmelerini sağladı. Bu, bu güçlü nötron yıldızı birleşme olaylarının demirden daha ağır elementler oluşturmak için evrenin tek ortamlarını nasıl oluşturduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Gümüş ve altın gibi elementler, bir kilonova adı verilen bir ışık parlamasıyla sonuçlanır.
"Aynı olayı, Hubble ve JWST'nin güçlü gözleriyle daha önce hiç görmediğimiz için incelemek heyecan vericiydi," diyor araştırma ekibi üyesi ve Roma Üniversitesi'nden astrofizikçi Eleonora Troja. "Bu, demirden ve gümüşten daha ağır metallerin taze olarak önümüzde yapıldığını ilk kez doğruladığımız zamandı."
Gama ışını patlamaları, bilinen evrendeki en güçlü enerji patlamalarıdır ve daha önce nötron yıldızı birleşmeleriyle ilişkilendirilmiştir - ancak bu keşif farklı.
Bu fenomenler iki gruba ayrılabilir. Bir tarafta, 2 saniyeden uzun süren uzun GRB'ler ve diğer tarafta, 2 saniyeden daha kısa süren kısa GRB'ler bulunmaktadır. Nötron yıldızı birleşmelerinin kısa GRB'lerle ilişkilendirilmesine rağmen, uzun GRB'lerin büyük yıldızların çökmesinin bir sonucu olarak meydana geldiğine inanılıyordu ve bu tür çarpışmalardan kaynaklanmıyordu.
Bu özel parlak ve uzun patlama, GRB 230307A olarak adlandırıldı ve Mart 2023'te NASA'nın Fermi misyonundaki cihazlar tarafından tespit edildi ve 200 saniye sürdü; bu, şimdiye kadar görülen en enerjik ikinci GRB'ydi.
Bu, genellikle GRB normunu kıran ve bu yüksek enerjili radyasyon patlamalarının nasıl başlatıldığına dair teorilere meydan okuyan bir kilonova olan AT2017gfo ile ilişkilendirilmiş gibi görünüyordu ve bu da alışılmış GRB kavramını kırıyor ve nasıl oluştuğuna dair teorilere meydan okuyor.
"Kompakt ikili birleşmelerden kaynaklanan GRB'lerin süresinin onlarca saniyeye kadar uzayabileceğini düşünmek zor," dedi araştırma ekibinin lideri ve Roma Üniversitesi'nden postdoktora astrofizikçi Yu-Han Yang.
