Haber: Mert Osman Erman
Bu, bir arkadaşımın ondan ne kadar etkilendiğine şaşırdığı bir zamandan beri düşündüğüm bir soru. Onun için üçüncü Kovid atlatışı, öncekilerden çok daha kötüydü.
Hastanesinde aldığım mesaj şuydu: "Her seferinde bir hastalık kaptığınızda biraz daha iyi olması gerektiği söylenmez mi?" Pandemi süresince bu çokça söylenen bir şey olmuştur. Ancak ben de iş arkadaşları ve son aylarda röportaj yaptığım veya okul kapılarında sohbet ettiğim insanlar tarafından son zamanlarda Kovid'den ciddi şekilde etkilenenler olduğunu biliyorum.
Bir hafta süren öksürük, baş ağrısı veya ateşin ardından süregelen bir yorgunluk hali genellikle duyulan hikayeler arasındadır.
Kovid her zaman geniş bir semptom yelpazesi yaratmıştır. Aşılar öncesinde bazı şanslı insanlar neredeyse hiç hasta olmadı veya semptom geliştirmedi.
Bazılarımız için Kovid sadece bir burun akıntısıdır. Banyo dolabınızda bir tane lateral akış testi var mı diye bakmaya bile yetmeyecek kadar.
Ancak bağışıklık sistemimize odaklanan bilim adamları, Kovid'in hala daha öncekinden kötü olabilecek ve bizi haftalarca devre dışı bırakabilecek ciddi enfeksiyonlara neden olduğunu uyarıyor.
Peki neler oluyor?
Kovid'e maruz kaldıktan sonra durumumuz, virüsün kendisi ile vücudumuzun savunmaları arasındaki savaşa dayanır.
Erken aşamalar, virüsün vücudumuz içinde ne kadar yer edindiğini ve ne kadar şiddetli olacağını belirler ve bu çok önemlidir.
Ancak zayıflayan bağışıklık ve virüsün evrim geçirmesi teraziyi değiştiriyor.
"Oldukça kötü hissettim"
Edinburg Üniversitesi'nde immunolog olan Profesör Eleanor Riley, kendi "korkunç" Kovid atlatma deneyimini "beklendiğinden çok daha kötü" olduğunu söyledi.
Bana şunları söyledi: "İnsanların Kovid'e karşı antikor seviyeleri muhtemelen aşı ilk kez tanıtıldığından bu yana olduğu kadar düşük."
Antikorlar, virüsün yüzeyine yapışan ve vücudumuzun hücrelerine bulaşmasını önleyen mikroskopik füzeler gibidir.
Bu nedenle, eğer çok sayıda antikorunuz varsa, virüsü hızlı bir şekilde temizleyebilir ve herhangi bir enfeksiyon umarım kısa ve hafif olacaktır.
"Şu anda antikorlar daha düşük olduğu için daha yüksek bir doz (virüs) içeri giriyor ve daha şiddetli bir hastalık neden oluyor," diyor Prof Riley.
Antikor seviyeleri oldukça düşüktür çünkü birçoğumuzun aşılanmasının üzerinden uzun bir süre geçmiştir (eğer genç ve sağlıklıysanız size yalnızca iki doz ve bir takviye teklif edilmiştir) veya enfekte olduk, bu da bağışıklığı güçlendirmiştir.
Imperial College London'dan Profesör Peter Openshaw, bana "Daha önceki farkı yaratan şey, aşıların çok geniş ve hızlı bir şekilde uygulanmış olmasıydı. Hatta genç yetişkinler bile aşı olmayı başardı ve bu gerçekten çok büyük bir fark yarattı." dedi.
Bu yıl daha az insanın aşı teklif edildi. Geçen kış, 50 yaş ve üzerindeki herkes bir tane alabilirdi. Şimdi, yalnızca 65 yaşın üzerindekiler ve risk altındaysanız aşı yapılıyor.
Prof Openshaw, "Ben bir 'kötümser' değilim, ancak sonuç olarak 'birçok insanın birkaç gün veya hafta boyunca onları devre dışı bırakan oldukça kötü bir hastalık geçireceğini" düşünüyor.
"Genç ve fit olan insanların bile kötü Kovid vakalarına sahip olduklarını duyuyorum. Bu bazen insanları oldukça hasta eden ve nadiren 'uzun Kovid'e yol açan oldukça sinsidir," diyor.
Eğer geçen yıl içinde Kovid'e yakalanmadıysanız, "oldukça kötü" bir hastalığa yakalanma olasılığının "iyi bir şans" olduğunu düşünüyor.
İngiltere'deki resmi hükümet kararı, Kovid'den ölme veya hastaneye gitme riski taşıyanları aşılamak. Bu, Ulusal Sağlık Servisi'nde baskıyı hafifletiyor.
Prof Riley, "Ancak bu, 65 yaşın altındaki insanların Kovid'e yakalanmayacakları ve oldukça kötü hissetmeyecekleri anlamına gelmez" diyor.
"Bence bu insanları aşılamamak, kışın bir, iki veya üç hafta boyunca işe gelemeyen daha fazla insanımızın olmasına neden olur."
Kimin aşılanacağına dair kararlar sadece değişen şeyler değil, virüs de değişiyor.
Düşük bağışıklık
Antikorlar, antikor ile virüsün yapıştıkları kısım arasındaki sıkı eşleşmeye dayandıkl
arı için oldukça hassastırlar. Bir virüs görünüşünü değiştirmek için evrildikçe, antikorlar daha az etkili hale gelir.
Prof Openshaw şunları söyledi: "Şu anda dolaşan virüsler, erken aşılar yapılırken veya son enfekte olduklarında kullanılan orijinal virüsten oldukça uzak bir immunolojik olarak dolaşıma sahiptir.
"Birçok insanın Omikron virüslerine ve varyantlarına karşı çok az bağışıklığı var." Kovid ile kendinizi kötü hissediyorsanız veya öncekinden daha kötü hissediyorsanız. Bu, zayıflayan antikorlar ve evrim geçiren virüsün birleşimi olabilir.
Ancak bu, kritik derecede hasta olma veya hastaneye gitme olasılığınızın daha yüksek olduğu anlamına gelmez.
Bağışıklık sistemimizin farklı bir bölümü - T hücreleri - bir enfeksiyon zaten başlamışken devreye girer ve geçmiş enfeksiyonlar ve aşılar tarafından eğitilmişlerdir.
T hücreleri, mutasyona uğramış virüsler tarafından daha az kolay şaşırtılabildikleri için onlar zaten Kovid ile enfekte olmuş hücreleri tanırlar ve onları öldürürler.
"Seni ciddi şekilde hasta etmek ve hastaneye gitmeni engelleyecekler, ancak virüsü öldürme sürecinde sana oldukça kötü hissettiren yan etkilere neden oluyorlar," diyor Prof Riley.
Kovid'in hafif, zararsız bir enfeksiyona doğru bir seyir izlediği düşüncesi ne durumda?
Kovid ile ilgili olan dört başka insan koronavirüsü vardır ve bunlar, soğuk algınlığına benzer semptomlara neden oldukları düşünülmektedir. Onlar hafif oldukları düşünüldüğü bir sebep, çocukken yakalanıp sonra yaşamları boyunca yakalanmış olmamızdır.
Prof Openshaw, Kovid ile ilgili olarak "henüz oraya ulaşmadık" ancak "tekrarlayan enfeksiyonlarla doğal bağışıklık kazanmamız gerektiğini" söylüyor.
Bu arada, bazılarımızın pis bir kışı çekmesi gerekecek mi?
"Korkarım ki," diyor Prof Riley.
