Derlenen bilgilere göre, 24 Ekim 1924'te Bitlis'te dünyaya gelen Sezgin, ilkokulu Doğubayazıt'ta, ortaokul ve liseyi Erzurum'da okuduktan sonra 1943'te İstanbul'a geldi.
Çocukluğundan bu yana mühendis olmayı hayal eden Sezgin'in hayatı, İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsünde tanıştığı Alman Doğu bilimci Hellmut Ritter'in semineriyle yön değiştirdi.
Sezgin, aynı enstitüde alanında önemli uzmanlardan olan Ritter'in öğrencisi olarak bilimlerin temelinin İslam bilimlerine dayandığını söyleyen hocasıyla beraber bu alana yoğunlaştı.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinden 1951'de mezun olan Sezgin, Arap dili ve edebiyatı alanında uzmanlaşarak 1954'te "Buhari'nin Kaynakları" adlı teziyle doktorasını tamamladı.
Sezgin, bu teziyle hadis kaynağı olarak İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhari'nin (810-870) yalnızca sözlü rivayete değil, yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı. Söz konusu kaynakların İslam'ın erken dönemine hatta 7. yüzyıla kadar uzandığını ortaya koydu.
Sezgin, bu bulgularıyla özellikle Batı'daki oryantalist çevrelerde geniş yankı uyandırdı.
27 Mayıs'ın ardından Frankfurt'a uzanan yol
Sezgin, 27 Mayıs 1960 darbesi sonrası oluşturulan Milli Birlik Komitesi'nin (MBK) aldığı kararla üniversiteden uzaklaştırılan "147'likler" olarak bilinen akademisyenler arasında yer aldığını öğrendi.
O güne dek gelen yurt dışı tekliflerini ülkesine olan sevgisi ve bağlılığından dolayı reddeden Sezgin, gelişmeler üzerine Frankfurt Üniversitesine gitme kararı aldı.
Sezgin, iki ABD'li ve eski Frankfurt Üniversitesi rektörü olan dostlarına mektup yazarak yurt dışına gitmek istediğini dile getirdi. Üçünden de kendisini memnuniyetle kabul edeceklerine dair cevap alması sonucunda Sezgin, Frankfurt'u tercih etti.
Frankfurt Üniversitesinde misafir doçent olarak göreve başlayan Sezgin, 1966'da Cabir bin Hayyan üzerine yaptığı tezle profesörlük ünvanını aldı.
Sezgin, özellikle bilimsel çalışmalarını "Arap-İslam kültürünün tabii bilimler tarihi" alanına yöneltti.
Aynı yıl İslam uygarlık tarihçisi Ursula Sezgin ile evlenen Sezgin çiftinin kızları Hilal 1970'te dünyaya geldi.
Bilim tarihi müzesi ve Frankfurt yılları
Prof. Dr. Fuat Sezgin, 1982'de J.W. Goethe Üniversitesine bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsünü, bir yıl sonra da aynı isimle bir müze kurdu.
Sezgin direktörlüğünü yürüttüğü müzede Müslüman bilginlerin geliştirdiği aletleri, bilimsel araç ve gereçlerin numunelerini büyük bir özveriyle yaptırıp burada sergiledi.
"İnsanlık tarihinin başlangıcından bugüne kadar alanında yazılan en kapsamlı eser" olarak nitelendirilen Arap-İslam Bilim Tarihi'nin ilk cildini 1967'de tamamlayan Sezgin, bu eserle bilim tarihine katkı sunan en kapsamlı eserlerden birini yazmış oldu.
Sezgin eserini astronomi, matematik, tıp, kimya, zooloji, coğrafya, felsefe, meteoroloji, botanik, mühendislik ve haritacılık gibi pek çok alanı geniş biçimde ele alarak oluşturdu.
Fuat Sezgin, eserinin 18. cildini yazarken 30 Haziran 2018'de tedavi gördüğü hastanede 94 yaşında vefat etti.
Prof. Dr. Fuat Sezgin'in cenazesi, Fatih Camisi'nde kılınan namazın ardından Gülhane Parkı'nda toprağa verildi.
Müze ve vakıf
Sezgin hayattayken 2008 yılında İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi Gülhane Parkı'nda kuruldu.
Müzenin faaliyetlerini desteklemek amacıyla da Fuat Sezgin İslam Bilim ve Tarihi Araştırmaları Vakfı faaliyetlerine başladı.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi bünyesinde 2013 yılında ise Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü kuruldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde 2019 yılı, "Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı" ilan edilerek, çeşitli paneller, konferanslar, sergiler, kısa film yarışmaları ile özel dergi sayılarının da olduğu birçok etkinlik ve çalışma yapıldı.
Arapça, Almanca, Latince, İbranice, Süryanice dahil birçok dili çok iyi derecede bilen Sezgin, çok sayıda önemli ödül, nişan ve madalyaya da layık görüldü.
Sezgin, eserleriyle ömrünün son günlerine kadar ilmi faaliyetlere devam etti. Akademik hayatı boyunca bilimin ve teknolojinin ilk defa Doğu toplumlarında ortaya çıktığını, İslam medeniyeti üzerinden dünyaya yayıldığını kanıtlamaya çalıştı.
Eserleri ve yaptığı çalışmalarla tüm dünyaya bilimsel ilerleme sürecinin tek bir milletin değil, bütün bir insanlığın eseri olduğunu ortaya koyan Sezgin, yaşamı boyunca Kahire Arap Dili Akademisi, Şam Arap Dili Akademisi, Fas Rabat Kraliyet Akademisi, Bağdat Arap Dili Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyeliği de dahil olmak üzere çok sayıda önemli akademide yer aldı.
Eserleri
Prof. Dr. Fuat Sezgin, hayatı boyunca dünyanın her yerinden kendi imkanlarıyla aldığı 45 bin ciltlik kitap, 10 bin civarında mikrofilm arşivi ile bilimler tarihi sahasında dünyanın tek olma özelliğine sahip özel koleksiyon bir kütüphaneyi kurdu.
Geride çok büyük bir ilmi miras bırakan Sezgin'in en önemli eseri, ilk cildi 1967'de yayımlanan 17 ciltlik Arap-İslam Bilimler Tarihi oldu. Sezgin, bu eseri için yaklaşık 300 bin yazma eseri yerinde inceledi.
Prof. Dr. Sezgin eserinde, Kur'an bilimleri, hadis, fıkıh, kelam, felsefe, tarih, tasavvuf, edebiyat, şiir, tıp, farmakoloji, zooloji, veterinerlik, simya, kimya, botanik, ziraat, astronomi, astroloji, meteoroloji, matematiksel coğrafya ve haritacılık gibi birçok konuyu derinlemesine inceledi.
Sezgin'in "Arap-İslam Bilimleri Tarihi" adlı 17 ciltlik başeseri, Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfınca Almancadan Türkçeye çevrilirken, doğumunun 100'üncü yılı dolayısıyla şubat ayında düzenlenen vefa gecesiyle tanıtıldı.
Sezgin, ayrıca 1984'ten itibaren Arap İslam Bilimleri Tarihi dergisini yayımladı.
Prof. Dr. Sezgin'in coğrafya, Avrupalı seyyahların seyahatnameleri, matematik, astronomi, felsefe, tıp, müzik, nümizmatik, tarih yazıcılığı ile diğer konularda yazılmış orijinal eserlerin tıpkıbasımlarını ve bu konuda araştırma yapmış Batılı bilim insanlarının eserlerini içeren seriler halinde yaklaşık 1300 cilt yayını bulunuyor.
Fuat Sezgin'in, "Buhari'nin Kaynakları", "İslam'da Bilim ve Teknik", "İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya, Tıp Saatler, Optik, Mineraller, Savaş Tekniği, Antik Objeler", "İslam Uygarlığında Astronomi Coğrafya ve Denizcilik", "Bilim Tarihi Sohbetleri", "Tanınmayan Büyük Çağ İslam Bilim ve Teknoloji Tarihinden", "Amerika Kıtasının Müslüman Denizciler Tarafından Kolomb Öncesi Keşfi ve Piri Reis", "İslam Bilim Tarihi Üzerine Konferanslar", "İslam'da Bilim ve Teknik" ve "İslam Kültür Dünyasının Bilimler Tarihindeki Yeri" kitapları da Türkçe olarak basıldı.
