Haber: Mert Osman Erman
Eski Başbakan William Gladstone'un torunları, bir ailenin köle sahibi geçmişine Guyana'da özür dileme ve köleliğe ilişkin araştırmayı finanse etme sözü verdiği bir törende bulunması talep ediliyor.
Gladstone ailesi, Guyana'daki köle sahibi geçmişi için özür diledi ve kölelikle ilgili araştırmayı ve diğer projeleri finanse etmeyi taahhüt ettiğini Cuma günü bir törende açıkladı.
Ancak aile, Jamaika'da köleliğe tazminat ödenmesi gerektiğine dair görüşü kabul etmemekle suçlanıyor.
Aile, "Şu anda sadece Guyana'ya odaklanıyoruz," dedi.
Birleşik Krallık'ın en saygın başbakanlarından biri olan William Gladstone'un babası John Gladstone, Britanya Batı Hint Adaları'ndaki en büyük köle sahiplerinden biriydi.
Londra Üniversitesi'nin (UCL) Britanya Köleliğinin Mirasları veritabanına göre John Gladstone, 19. yüzyılda Guyana ve Jamaika'da toplam 2,508 köle sahibiydi veya köle sahibi olduğunu gösteren mülkiyet belgesine sahipti.
Britanya Parlamentosu'nun 1833'te köleliği çoğu Britanya kolonisinde yasaklayan bir yasa çıkardıktan sonra 806 köle için 15 bin 052 £ ödeme yaparak Jamaika'da 806 kölenin sahibi olarak 100 Euro'dan fazla tazminat aldı.
Guyana'daki aile özürünü okuyan William Gladstone'un büyük-büyük-torunu Charlie Gladstone, köleliği "insanlığa karşı işlenmiş bir suç" olarak kınadı ve "köleliğin birçok kişinin günlük yaşamına devam eden etkisini" kabul etti.
Aile, Karayip ulusları tarafından önerilen 10 maddelik bir tazminat planını desteklediğini söyledi.
Ancak Cuma günkü Guyana töreninde John Gladstone'un Jamaika'daki köle sahipliğinden bahsedilmedi ve geçen hafta özür dileme ve bağış yapma niyetini açıklayan ailenin açıklamasında da bahsedilmedi.
Jamaika'da "önemli mülkleri" olduğunu belirten Batı Hint Adaları Üniversitesi'nde Tazminat Araştırmaları Merkezi Direktörü Verene Shepherd, Gladstone ailesinin "suç mahalline gelip bu mahallelerde yaşayan insanlara özür dilemesi gerektiğini" söyledi.
Jamaikalı akademisyen ve sosyal tarih profesörü, Gladstone ailesine "Guyana'da yaptıkları gibi tazminata taahhüt etmeleri" çağrısında bulundu.
Tazminatlar genellikle yanlış veya adil görülen bir şey karşılığında verilen tazminatlardır ve birçok şekilde alınabilir.
Geçen hafta Gladstone'lar, Cuma günü başlatılan Guyana Üniversitesi Göç ve Diaspora Çalışmaları Uluslararası Enstitüsü'ne 100 bin Euro bağış yapmayı amaçladıklarını açıkladılar.
Guyana'da aile, ayrıca Guyana'da çeşitli projelere yardımcı olmak ve Britanya Köleliğinin Mirasları Çalışmaları Merkezi'ne beş yıl boyunca finansman sağlama sözü verdi.
Prof Shepherd, "Artık görmezden geldiğimizi fark ettikten sonra, Jamaika'nın bir yaklaşım yapması gerektiğini düşünüyorum" dedi.
BBC'ye bildirildiğine göre, Jamaika Tazminat Ulusal Konseyi, Gladstone davasını tartışıyor ve ne tür bir eylem alacaklarını düşünüyor.
Konsey bugüne kadar Gladstone ailesiyle herhangi bir iletişim kurmamıştır.
Tazminat yaklaşımı
John Gladstone, köle sahipliği ve kölelikten önceki on yıl boyunca şeker plantasyonları ve köle işçilerin sahipliği sayesinde servet kazanmış İskoç bir tüccardı.
Sanayideki önde gelen rolü, politik kariyerini ve William Gladstone'un oğlunun mirasını şekillendirdi. William Gladstone'un köleliğe yönelik tutumu yaşamı boyunca değişti.
İlk parlamento konuşmasında Liberal başbakan, plantasyon sahiplerinin haklarını savundu, ancak daha sonra köleliği tarihin "en iğrenç suçu" olarak niteledi.
Gladstone'lar, son yıllarda atalarının eylemlerini telafi etmeye çalışan köle sahiplerinin İngiliz soyundan gelen son üyeleridir.
Ailenin kölelikle olan tarihsel ilişkisi, 2020'deki Black Lives Matter protestoları sırasında daha net bir şekilde görünür hale geldi.
O zamandan beri ailenin bazı üyeleri, transatlantik köle ticaretinden kar elde eden ve telafi etmek isteyen bir grup olan Heirs of Slavery'ye katıldı.
Diğer üyeler arasında eski BBC gazeteci Laura Trevelyan ve ailesi yer alıyor, onlar da 2021 Şubat'ında Grenada'ya özür diledi ve 100 bin Euro tazminat sözü verdi.
Bu haftanın başlarında BBC'ye verdiği bir röportajda Birleşmiş Milletler Yargıcı Patrick Robinson, bu ailelere yönelik "bazı şüpheleri olduğunu" söyledi.
Ödenen tazminatın John Gladstone'un sahip olduğu köle sayısı ve ailenin bu durumdan ekonomik olarak ne kadar faydalandığına dayanması gerektiğini söyledi.
Bir ekonomik danışmanlık firması olan Brattle Group'un bir raporunu üreten ekonomik danışmanlık firması, Devletlerin kölelikteki rolü için ödenmesi gereken tazminatı 24 trilyon dolar (£18.8 trilyon) olarak belirtti.
Gladstone'lar benzer bir hesaplama yapmalı ve "gerçekte ne kadar ödenmesi gerektiğini göstermelidir" dedi Winchester Üniversitesi İklim ve Sosyal Adalet Profesörü Robert Beckford.
Profesör, daha fazla araştırma için bir üniversiteye para vermek yerine, "topluluk örgütleri veya tazminat grupları ile konuşmayı, en iyi yolun ne olduğunu keşfetmeyi" tercih ederdi.
Guyana'daki Gladstone özrünü memnuniyetle karşıladığını söyleyen profesör, Jamaika'daki başarısızlığın ülkenin "tam anlamıyla vahşi, canavarca köleliğin ürkütücü yönüyle yüzleşmek istememe" anlayışına işaret ettiğini söyledi.
