Haber: Mert Osman Erman
76 yaşındaki Bay Lai, tüm suçlamaları reddediyor. Aralık 2020'den beri hapis yatan Lai, suçlu bulunması durumunda ömür boyu hapis cezasıyla karşı karşıya.
Çin'in muhalefeti bastırmak için kullandığı suçlamalarla gözaltına alınan bu kendi kazancıyla milyoner, uluslararası bir tepkiye neden oldu ve geniş bir şekilde Hong Kong'un yargı bağımsızlığının bir sınavı olarak görülüyor.
Bay Lai, daha önceki duruşmalardan daha zayıf görünüyordu ve hapishane gardiyanları tarafından üç yargıcın önünde mahkemeye çıkarıldı. Akrabalarına gülümsedi ve el salladı. Ulusal Güvenlik Yasası (NSL) ve ayaklanma suçlamaları kapsamında gözaltına alınan 250'den fazla aktivist, milletvekili ve protestocudan biridir.
Bir yıl ertelenen bu önemli duruşmanın yaklaşık 80 gün sürmesi bekleniyor.
2020'de büyük ölçekli demokrasi yanlısı protestolara yanıt olarak NSL'yi tanıtan Pekin, yasanın huzursuzluğu bastırmak için gerekli olduğunu savunuyor. Bay Lai'yi, Çin'in güvenliğini zayıflatmaya çalışan bir hain olarak görüyor. Ancak eleştirmenler, Bay Lai'nin davasının, Pekin'in eski Britanya sömürgesi üzerindeki sıkı kontrolünün bir başka örneği olduğunu söylüyor.
Bay Lai'nin eşi Teresa, mahkemede hazır bulundu; ailesi ve 92 yaşındaki kardinal Joseph Zen, NSL kapsamında gözaltına alınan ancak şu anda kefaletle serbest bırakılan diğer bir kişiydi.
Ağır güvenlik önlemleri alınmış mahkemenin dışında, 67 yaşındaki Alexandra Wong - Grandma Wong olarak daha iyi bilinen önde gelen bir demokrasi aktivisti - tek başına bir protesto düzenlemiş, polis tarafından çevrili bir şekilde sloganlar atmış ve sonra götürülmüştü.
"Jimmy Lai'yi destekliyorum çünkü gerçeği istiyorum," dedi Wong. "İnsanlar bize güvenmeyecek. Umarım o yakında çıkabilir. Umarım Apple Daily'i tekrar okuyabilirim."
Bay Lai'nin uluslararası hukuk ekibi, ona adil bir duruş hakkının verilmediğini söyledi. Pekin, onun bir İngiliz avukatı atamasını engelledi ve Hong Kong'un lideri tarafından seçilen üç yargı tarafından yargılanıyor, dedi Bay Lai'nin Londra merkezli hukuk ekibinden bir üye.
ABD ve Birleşik Krallık, Çin ve Britanya vatandaşı olan Bay Lai'nin serbest bırakılmasını istedi.
İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, "Ulusal Güvenlik Yasası altında herhangi birinin yargılanıyor olmasından büyük endişe duyuyorum ve özellikle Britanyalı vatandaşı Jimmy Lai'nin siyasi nedenlerle yargılanmasından büyük endişe duyuyorum," dedi.
NSL suçlamalarının yanı sıra Bay Lai, tweet'lerine, sunduğu röportajlara ve sahibi olduğu şimdi kapalı olan Apple Daily gazetesinde yayımlanan makalelere dayanarak sömürge dönemine ait bir yasaya göre suçlanıyor.
Kaçakçıdan Çin karşıtı eleştirmene
Bay Lai, Çin Komünist Partisi'nin açık bir eleştirmeni olarak, NSL kapsamında gözaltına alınan en tanınmış kişilerden biridir.
Oftan Hong Kong'un demokrasi yanlısı protestolarının ön saflarında yer aldı, 2014'teki Şemsiye Hareketi'nden 2019'da Pekin destekli bir iade yasasına karşı yapılan büyük gösterilere kadar. Hong Kong'un en bilinen medya kuruluşlarından bazılarını, Apple Daily dahil, kurdu ve yönetti.
Bay Lai, 1947'de güney Çin'deki Guangzhou'da zengin bir aileye doğdu ve komünistler iktidara geldiğinde ailesi her şeyini kaybetti. O sadece 12 yaşındayken Çin'den kaçtı ve bir teknede kaçakçı olarak Hong Kong'a girdi.
Bir giyim terzihanesinde çalışmaya başladı. Kendisine İngilizce öğretti ve sonunda uluslararası giyim markası Giordano'yu kurdu.
1989'da Pekin'deki demokrasi yanlısı protestolar tanklar tarafından ezildikten sonra Bay Lai'nin kariyeri politik aktivizm ve medyaya kaydı. 2021'de, Hong Kong'da katılmak yasaklanan Tiananmen Meydanı katliamı için yapılan bir anma törenine katıldığı için aldığı ilk hapis cezası olan 13 ayı tamamladı.
Bay Lai şu anda yüzlerce kişiyi istihdam eden, 1995 yılında kurduğu Apple Daily gazetesi etrafında dönen en ciddi suçlamalarla yüzleşiyor. Çince tabloid, bir dönem Pekin'e ve bir noktada Çin ve Hong Kong yetkililere karşı uluslararası yaptırımlar talep etti.
Gazete, 2021'in haziran ayında, polisin varlıklarını dondurduğu, ofislerini bastığı ve en üst düzey editörlerinden bazılarını gözaltına aldığı 2.3 milyon doları dondurulduktan sonra kapandı. Hong Konglular, şehrin son bağımsız gazetesinin kapanışını yas tuttu.
Altı eski Apple Daily yöneticisi, Bay Lai ile birlikte gözaltına alındı. Onlara "yabancı güçlerle işbirliği yaparak" ulusal güvenliği tehlikeye atmakla suçlandılar ve o zamandan beri suçlu olduklarını kabul ettiler.
İnsan Hakları İzleme, Bay Lai'nin duruşmasını bir "skandal" olarak kınadı. Grubun Çin direktörü Maya Wang, "endişeli hükümetleri" Bay Lai'nin suçlamalarını düşürmek için yetkililere baskı yapmaya çağırdı ve bu durumun "Hong Kong'da basın özgürlüğünü ciddi şekilde zedelediğini" söyledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller, Çin ve Hong Kong'un eylemlerinin "Hong Kong'un demokratik kurumlarını zayıflattığını ve Hong Kong'un uluslararası bir iş ve finans merkezi olarak itibarına zarar verdiğini" söyledi.
Çin, Bay Lai'nin davasına uluslararası müdahale olarak gördüğü şeyi kınadı.
"İngiltere'nin, zaten yargı sürecine girmiş bir davada, yasayı çiğnemiş bir anti-Çin, Hong Kong istikrarsızlaştırıcısını desteklemesi, alenen bir müdahaledir," dedi Çin'in İngiltere'deki elçilik.
