Haber: Mert Osman Erman
Simpsonlar'ın son bölümünde beceriksiz baba, oğlu Bart'ı ve kendisini NFT'ye (Non-Fungible Token) dönüştürerek milyonlarca dolar kazanmaya çalışır.
Ancak her şey, Homer'ın "NFT çılgınlığının bittiğini" bir uçan pizza kedisinden öğrenmesiyle tersine döner.
Bölüm, birkaç yıl önce patlayan ancak şimdi çok sessizleşen kripto dünyasının eğlenceli bir yanını başarıyla işlediği için NFT hayranları ve kuşkucuları tarafından geniş çapta alkışlandı.
Peki, uçan pizza kedisinin haklı olduğu ve NFT'ler gerçekten öldü mü?
Analizler, bir zamanlar büyük bir heyecanla dolu olan Non Fungible Token piyasasının son zamanlarda en düşük seviyesine gerilediğini gösteriyor; Ekim ayı "Felaket Ekim" olarak adlandırıldı.
Ancak umutlu olanlar da var.
NFT'ler genellikle kripto para birimiyle satın alınan dijital mülkiyet belgeleridir.
Genellikle resimler veya videolarla ilişkilidirler, ancak bir NFT sahibi olmak genellikle alıcının resmin telif hakkını elde ettiği anlamına gelmez. Herkes çevrimiçi olarak görebilir ve hatta kopyalayıp kaydedebilir, ancak sadece alıcı, resmin resmi sahibi olma statüsüne sahiptir. Kanıt, işlemlerin çevrimdışı olarak yayınlanan dev bir elektronik defter olan blok zinciri üzerindeki değiştirilemez kayıtlarına kazınmıştır.
Dapp Radar'daki araştırmacılara göre, NFT işlemlerinin değeri zirveye ulaştığından beri en düşük noktaya ulaştı.
Ticaret hacmi - sektör genelindeki satışlarda kullanılan para miktarı - 2022'nin başından bu yana %89 azaldı.
O zamanlar 2022'nin ilk çeyreğinde 12.6 milyar dolar ve şimdi 2023'ün üçüncü çeyreğinde sadece 1.39 milyar dolar civarındaydı.
Ve sektör küçülüyor. Geçen ay, talismanik Bored Ape NFT'lerinin yaratıcıları olan Yuga Labs belirli sayıda işten çıkarma yapacaklarını duyurdu.
Bored Ape Yacht Club, en ünlü serilerinden biridir. Bir dönem milyonlarca dolara satılan NFT'ler, konuşma şovu sunucusu Jimmy Fallon ve medya kişiliği Paris Hilton gibi ünlü alıcılar tarafından desteklendi.
Paris Hilton, koleksiyonlarını tanıtmak için Ocak ve Şubat 2022'de neredeyse günlük olarak attığı tweetlere rağmen, NFT'lerle ilgili X, eskiden bilinen Twitter'da Ekim 2022'den beri paylaşım yapmamış.
NFT Fiyat Zemini web sitesine göre, Bored Ape NFT'lerin zemin fiyatı (koleksiyonun en ucuzunun değeri) 2022'nin başlarında zirveye ulaştıktan sonra yaklaşık 268.000 dolar (144 Ethereum coin) civarındaydı. Şimdi ise 56.000 dolara düştü.
ABD'li koleksiyoncu ve sanatçı Taylor Whitley, aldığı tekliflerin gittikçe kötüleşmesi nedeniyle yedi değerli Bored Ape NFT'sinden altısını satmak zorunda kaldı.
"Satmak istememiştim, ama piyasa gerçekten kötü, bu yüzden benim için en akıllıca şey bu. Sanırım NFT pazarı daha da düşebilir," diyor BBC'ye.
Geçen ay Taylor, en değerli Bored Ape NFT'sini 212.000 dolara sattıktan sonra öncesinde çok daha iyi teklifleri reddetmişti.
Zirvede satış yapsaydı NFT'lerinden en az 10 kat daha fazla kazanabilirdi. Bu ona batırdı, ancak erken yatırımcı olarak inanılmaz karlar elde etti. En son satışı, başlangıçtaki 200 dolarlık yatırımına 1.000 kat geri dönüş sağladı.
Her Bored Ape NFT'si için sektörü oluşturan milyonlarca diğer daha küçük marka ve sanatçı var.
İskoçya'dan Angie Taylor, NFT çalışmalarını bir parça için 8.000 dolara satarken, şimdi 600 dolar alıyor.
Öncesi NFT işi olan bir öğretmen olarak tekrar çalışmak zorunda kaldı. "Hâlâ burada orada parçalar satıyorum, ama tam zamanlı bir iş de yapmak zorundayım. Başka hiçbir şey olmadan bundan artık geçinemem," diyor.
Ancak o her zaman balonun patlayacağını düşünmüştü.
"Bunu olacağını tahmin ettim, çünkü bu patlayıp sönen bir durumdu," diyor.
Açıkça alıcıların pazarda avantajlı oldukça ve düşüşten en iyi şekilde yararlanan birçok mutlu alıcı var.
Adam (çevrimiçi olarak Little Fish olarak biliniyor), son zamanlarda CryptoPunk #3609 için 663.000 dolara bir kripto punk eser NFT aldı.
Tam zamanlı bir kripto yatırımcısı olan Avrupalı Adam, bu büyük bir miktar olduğunu kabul ediyor, ancak CryptoPunk #3609'u için bir yıl önce satıcı, 1.18 milyon dolara bir teklifi reddetmişti.
"Düşüş tam da onun için satın aldığım bir şey. İnsanlar umutsuz durumda. Kışın ucuz yazlık kıyafetler alabilirsiniz," diyor.
Adam, NFT'lerde tekrar yaz mevsiminin geleceğine inanıyor ve geldiğinde "bunun tadını çıkaracak."
Mevcut kripto para birimi piyasasının durumu ile paralellik gösteren bu benzetmesi ilginç. Bitcoin ve Ethereum gibi dijital paralar, 2022'deki çeşitli çöküşlerden kurtulamadı ve birçok kişi buna kripto kışı diyor.
Bitcoin'in coin başına 34.000 dolara yükseldiğine dair yeni işaretler olsa da, büyüme durdu ve 2022'nin sonlarında 70.000 dolara ulaşan seviyelerden uzak.
NFT'ler farklı bir ürün olsa da, kripto paralarla aynı blok zinciri teknolojisi üzerine kurulmuş durumda ve en büyük NFT alıcılarının servetleri kripto paralarla doğrudan ilişkili. Kripto para daha fazla değer kazandığında - NFT'ler için daha fazla harcayacakları anlamına geliyor.
Tüm zamanların en büyük NFT yatırımcısı MetaKovan olarak tanınan Vignesh Sundaresan, Amerikalı sanatçı Beeple tarafından yapılan 69 milyon dolarlık bir NFT satın alımı piyasayı tırmanmaya iten büyük katalizlerden biriydi.
"Gerçekten geriye dönüp, bunun iyi bir satın alma mı yoksa değil mi olduğunu görebileceğimiz uzun bir yol var," diyor Sundaresan. "Kesinlikle çok para, ancak servetimin önemli bir kısmı değildi."
Sundaresan, NFT'lerin sanat koleksiyonları olarak parlak bir geleceğe sahip olduğuna hala inanıyor, ancak patlama günlerinin geride kaldığını düşünüyor.
"Her şey kripto dünyasında çok hızlı gerçekleşiyor ve NFT'lerin bir sonraki aşaması fiyatla ilgili olmayacak. Spekülasyon yapan kişiler büyük bir risk alıyor çünkü arz bile sınırlı değil," diyor.
Sundaresan, spekülatif çılgınlığı fırsat bilen endüstriyi eleştiriyor ve birçok insanın cebinden parasını aldığını dile getiriyor.
"NFT'ler etrafında iyi ve sürdürülebilir işletmeler görmedim," diyor.
Ancak trendleri tersine çevirebilecek gibi görünen NFT işi var. Pudgy Penguins - son zamanlarda NFT karakterlerine dayalı yumuşak oyuncaklar satmaya başlayan bir marka, bu trendin NFT sahiplerine telif hakkı aracılığıyla para kazanmalarına izin verdiği görülüyor. Pudgy Penguins, NFT Zemin Fiyatı web sitesine göre, zemin fiyatını Ocak 2023'teki zirvesine benzer bir seviyede koruyor.
Alıcılar için sunulan artan teşvikler arasında, özel etkinlik üyeliği, NFT'lerin fiziksel versiyonları ve sanatçı telif haklarının kaldırılması gibi çeşitli yenilikler bulunuyor.
Pranksy olarak bilinen İngiliz NFT girişimcisi, pazarın toparlanmasının anahtarının denemeler olduğunu düşünüyor.
"Öngörüyorum ki, çok az sayıda yenilikçi birey ve marka, genel kabulü öncülük edebilecek," diyor.
Pazarın yeniden yükseleceğini tahmin ediyor, ancak önceki "çılgınlık" seviyelerine ulaşmanın olası olmadığını kabul ediyor.
