Haber: Damla Oya Erman
Salı günü Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, Atlas Okyanusu Dönme Akıntısı'nın (AMOC) - ki Körfez Akıntısı da bir parçasıdır - orta yüzyıla doğru veya hatta 2025'te çökebileceğini buldu.
AMOC, tropiklerden Kuzey Atlas Okyanusu'na sıcak su taşıyan, suyun soğuduğu, tuzlanıp okyanusun derinliklerine daldığı ve güneye doğru yayılan karmaşık bir akıntı sistemidir. Bu, küresel hava durumu için kritik bir rol oynuyor ve küresel hava desenlerini düzenlemeye yardımcı oluyor.
Çöküşü, Avrupa ve ABD'nin bazı bölgelerini etkileyen aşırı kışlar ve tropik bölgelerde musonun değişmesi gibi büyük sonuçları beraberinde getirebilir.
Bilim insanları, iklim krizinin hızlanmasıyla AMOC'un istikrarsız hale gelme tehlikesi konusunda uzun süredir uyarıyor. Okyanuslar ısındıkça ve buzlar eridikçe, daha fazla tatlı su okyanusa akıyor ve suyun yoğunluğunu azaltarak akışı durduruyor. Sular ne kadar taze ve sıcak olursa, konveyör bandı o kadar yavaşlar.
Bu tür bir çöküş daha önce de yaşandı. 12.000 yıl önce hızlı buzul erimesi, AMOC'un durmasına neden olmuş ve on yıllık bir süre içinde Kuzey Yarıküre'de sıcaklık 10 ila 15 derece dalgalanmıştı.
Woods Hole Oceanographic Institution başkanı ve çalışmada yer almayan Peter de Menocal, "Bu, gezegendeki herkesi etkileyecek kadar büyük ve önemli" diyor. BM İklim Değişikliği Paneli'nin 2019 yılında yayınlanan bir raporu, AMOC'un bu yüzyıl boyunca zayıflayacağını, ancak tamamen çökmesinin 2100'den önce olasılığının düşük olduğunu öngörmüştü.
Ancak bu yeni çalışma, çok daha ürkütücü bir sonuç ortaya koyuyor.
AMOC, 2004 yılından bu yana sürekli olarak izlendiği için, çalışma yazarları insan kaynaklı iklim değişikliği olmadığı dönemlerde akıntıların nasıl davrandığını gösteren çok daha büyük bir veri setine baktılar.
Kopenhag Üniversitesi'nden iklim fizik profesörü Peter Ditlevsen, bilim insanlarının 1870 ile 2020 yılları arasında Grönland'ın güneyindeki Kuzey Atlas Okyanusu'ndaki deniz yüzeyi sıcaklıklarını analiz ettiğini söyledi.
Ditlevsen, bu bölgenin, AMOC tarafından tropiklerden kuzeye taşınan su ile ısındığını ve "soğuduğunda, bu AMOC'un zayıfladığı anlamına geldir” şeklinde belirtti. Yazarlar daha sonra su sıcaklığı üzerindeki insan kaynaklı küresel ısınmanın etkisini çıkardılar ve akıntıların nasıl değiştiğini anlamak için gerçekleştirdiler.
Çalışma, AMOC'da kritik değişikliklere dair "erken uyarı sinyalleri" buldu ve bu, çöküşün 2025'te veya en geç 2095'te gerçekleşme olasılığını "yüksek güvenlikle" tahmin etmelerine yol açtı. Ditlevsen, çöküşün en muhtemel zamanının 2039 ile 2070 arasında olduğunu belirtti.
Ditlevsen, "Gerçekten korkutucu" diyor ve "Bu tür sonuçları hafife almazsınız" diyerek ekliyor. "Çok güvenilir bir sonuç olduğunu düşünüyoruz."
Bilim insanları, AMOC'un önümüzdeki on yıllarda zayıflayacağının bir süredir açık olduğunu belirtti. 2021 yılında yapılan bir çalışma, iklim değişikliğinin neden olduğu istikrarsızlık belirtileri gösterdiğini tespit etmişti.
Ancak şimdiye kadar bir zaman çerçevemiz yoktu.
De Menocal, yeni çalışmanın "AMOC'un çökme noktasının ne zaman olacağına odaklanan yeni bir analiz sunduğunu" ve çalışmanın 2050 civarında çöküş olacağı tahmininin "bu olayın küresel açıdan rahatsız edici etkisi göz önüne alındığında alarm verici bir şekilde yakın olduğunu" belirtti. Ancak, şu anda AMOC'un çöktüğüne dair gözlemsel kanıt bulunmadığını ekledi.
Çalışma, gezegeni ısıtan kirliliği sıfıra indirmek için hızlı ve etkili önlemler alınmasını, küresel sıcaklıkları azaltmayı ve Arktik buzul erimesini yavaşlatmayı öneriyor.
De Menocal, "Bu çalışmanın temel noktası, bunu yapmak için çok fazla vaktimizin olmaması" dedi. "Ve bahisler daha da yükseldi."
