Haber: Damla Oya Erman
Bu keşif, süper kütleli kara deliklerin evrenin erken dönemlerinde nasıl milyonlarca milyar güneş kütlesine eşit kütlelere ulaştığını anlamak için önemli bir adım olabilir.
Kara delik, 13.4 milyar ışık yılı uzaklıktaki eski GN-z11 galaksisinde bulunuyor ve bu, Büyük Patlama'dan sadece 400 milyon yıl sonrasını görmemize olanak tanıyor. Kara deliğin kendisi, güneşin yaklaşık 6 milyon katı kütlede ve çevresindeki galaksiden madde emme hızı, mevcut teorilerin önerdiği sürdürülebilir sınırın beş katı daha hızlı gibi görünüyor.
Cambridge Üniversitesi Fizik Bölümü'nden ve ekip lideri Roberto Maiolino, bu keşfi "kara delik biliminde dev bir sıçrama" olarak nitelendirdi.
Bu keşfin görüldüğü evrende bu kadar büyük bir kara deliği görmek, bu super kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğunu düşünmemize neden oluyor. Maiolino, açıklamasında "Çok erken evrende bu kadar büyük bir kara deliği görmek, diğer olası oluşum yollarını düşünmemize neden oluyor." dedi. "Çok erken galaksiler son derece gaz zengindi, bu yüzden onlar kara delikler için bir büfe gibiydi."
Süper kütleli kara deliklerin erken evrende, evren 1 milyar yaşından daha gençken nasıl bu kadar büyük kütlelere ulaştığı, bu kara delik tohumlarının milyonlarca veya milyarlarca yıl sürekli beslenmesini gerektirmesi nedeniyle bir sorun teşkil ediyor.
Maynooth Üniversitesi araştırma görevlisi John Reagan, bu araştırmaya dahil olmayan ve önceki bir keşife atıfta bulunarak Space.com'a şunları söyledi: "Bu, bir ailenin yolda yürüdüğünü ve yanlarında iki altı fitlik bir gençleri olduğunu, ancak yanlarında altı fitlik bir bebekleri olduğunu gördüğünüz gibi. Bu biraz bir problem; bebek nasıl bu kadar uzun oldu? Ve evrende süper kütleli kara delikler için de aynı şey geçerli. Onlar nasıl bu kadar hızlı büyüdü?"
Görülmekte olan bu yeni eski kara delik, birkaç milyon güneş kütleli bir kütle ile yaşamına başlamak zorunda kalmamış olabilir. JWST'nin 13.4 milyar yıl öncesini gözlemlediği anda, bu kara deliğin beslenme dönemi 100 milyon yıl sürmüş olsaydı, muhtemelen ağır bir kara delik tohumu olarak başlamış olma ihtimali vardı.
Beslenen kara delik, ev sahibi galaksinin kendisinin, Samanyolu'ndan yaklaşık 100 kat daha küçük ve oldukça parlak olan GN-z11'i sorumlu tutan bir etken olduğuna oldukça emin olan bir şeydir. Ancak obur kara delik, ev sahibi galaksinin büyümesini de muhtemelen engelleyecektir.
Kara deliğin etrafında püskürten parçacıkların ultra hızlı rüzgarları, galaksinin kalbinden gaz ve tozu uzaklaştırmanın muhtemel bir sonucu olabilir. Gaz ve toz bulutları, yıldız doğurmaları için çöker, bu da kara deliğin yıldız doğumunu durdurarak bu küçük galaksinin büyümesini "öldürdüğü" anlamına gelir.
Bu araştırmanın arkasındaki ekip, bu kara delik ve galaksisi hakkında daha fazla bilgi edinmenin yanı sıra, JWST'nin evrenin erken dönemlerinde daha fazla kara deliği keşfetmeye yardımcı olacağını düşünüyor.
Özellikle, bu araştırma ekibi, evrenin başlangıcındaki küçük kara delik tohumlarını keşfetmeyi amaçlıyor ve süper kütleli kara deliklerin erken evrede neden bu kadar hızlı büyüdüğü konusundaki tartışmalara son vermek istiyor.
Maiolino, "Bu yeni bir çağ: Özellikle kızılötesi alanındaki hassasiyetin devasa bir sıçraması, Galileo'nun teleskopunu bir gecede modern bir teleskopa yükseltmek gibi." dedi. "JWST çevrimiçi olduğunda, evrenin Hubble Uzay Teleskobu ile görebildiğimiz sınırlarının ötesinin belki de çok ilginç olmadığını düşündüm. Ancak bu hiç de böyle değildi: Evren, bize gösterdiği şeyler konusunda oldukça cömert oldu ve bu sadece başlangıç."
