Haber: Mert Osman Erman
Geçtiğimiz Pazar akşamı, komşu Nijerya'nın Devlet Başkanı Bola Tinubu liderliğindeki bölgesel blok Ecowas, darbenin bir hafta içinde anayasal düzeni geri getirmezse, olası bir güç kullanımıyla karşı karşıya kalabileceğini açıkladı.
Darbe liderlerine yönelik yaptırımlar zaten uygulanmış ve Nijerya'dan elektrik tedarikleri kesilmiş, sınırlar kapatılmış, bu da malzemelerin artık gelmediği ve karasal ülkenin limanlara erişiminin kaybedildiği anlamına geliyor.
Ancak siyasi, diplomatik ve askeri gerilimler artarken, süre sona erdiğinde ne olabilir?
Süre uzatılır
Bir seçenek, Ecowas liderlerinin süreyi uzatmasıdır.
Bu geri çekilme olarak görülebilir riski taşır, ancak devlet başkanları diplomatik çabalarda ilerleme kaydedildiğini ve daha fazla zaman vermek istediklerini belirterek yüzlerini kurtarabilirler.
Şu anda sorun, Ecowas arabuluculuğunun meyve vermemiş olmasıdır. Bir grup, perşembe günü Nijer'e gönderildi ve görünüşe göre fazla bir şey elde edemeden birkaç saat içinde geri döndü.
Bu arada darbe liderleri Batı ve Ecowas'a karşı retoriklerini artırdılar. Nijerya, Togo, ABD ve Fransa ile diplomatik ilişkileri kestiğini duyurdu ve eski sömürgeci gücün yaklaşık 1500 askerini konuşlandırmasına izin veren Fransa ile olan askeri anlaşmaları iptal ettiğini açıkladı.
Ve askeri tarafından gözaltına alınan Devlet Başkanı Bazoum, Washington Post gazetesinde bir makalede keskin bir dil kullanarak kendisini "rehine" olarak tanımladı ve ABD ve tüm uluslararası topluluğun anayasal düzeni yeniden tesis etmeye yardımcı olmasını istedi.
Cuma günü, ABD, Nijer hükümetine yönelik bazı yardım programlarını durduracağını, ancak insani ve gıda yardımı sağlamaya devam edeceğini açıkladı.
Geçiş için bir takvim üzerinde anlaşırlar
İşleri sakinleştirmek ve orta yol bulmak için, darbe liderleri ve Ecowas demokratik yönetim kurallarına geri dönmek için bir takvim üzerinde anlaşabilirler.
Bu, devlet başkanı Bazoum'un serbest bırakılmasını ve muhtemelen daha fazla zaman kazanmak için diğer siyasi tutsakların da serbest bırakılmasını içerebilir. Bu, Afrika ve diğer yerlerde darbeyi kınamış olanların temel taleplerinden biridir.
Batı Afrika bloku, Nijer'in komşuları Sahel bölgesinde, son yıllarda askeri yönetim altına alınan Mali ve Burkina Faso'da demokratik geçişleri zaten onayladı.
Ancak müzakereler sorunlarla doluydu, seçimler için belirlenen süreler sürekli olarak ertelendi ve iktidar devirlerinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği hala garanti değil.
2019'da bir darbenin ardından Sudan, karma bir sivil-askeri hükümet oluşturmuş ve bu, demokrasiye geçişin yolunu açacaktı, ancak ülkenin rakip askeri liderler arasında acı bir çatışmaya dönüşmesi uyarıcı bir örnek sunuyor.
Askeri müdahale
Batı Afrika liderleri, Devlet Başkanı Bazoum'un göreve iade edilmemesi halinde kesinlikle gücün kullanılacağını söylemedi, ancak bir olasılık olarak açık bıraktılar.
Nijeryalı yetkililer bunu "son çare" olarak nitelendirdi. Devlet Başkanı Tinubu, Niger'deki askeri darbeye "askeri yönetimin uyumsuz kalması durumunda uyumlarını zorlamak için askeri müdahale olabileceğini" söyledi.
Ecowas, daha önce anayasal düzeni yeniden tesis etmek için askeri güç kullanmıştır, örneğin Gambiya'da Yahya Jammeh bir seçimi kaybettikten sonra istifasını reddettiğinde 2017'de.
Ancak bu sefer devam edip etmemeye dair hesaplamalar çok daha zor olacaktır.
İlk olarak, Nijer Batı Afrika'daki en büyük ülke konumunda, Gambiya, Senegal ve Atlantik Okyanusu tarafından çevrili küçük bir arazi dilimi olduğundan, asker göndermek tamamen farklı bir perspektif olurdu.
İkincisi, bölgesel güç olan Nijerya, Devlet Başkanı Bazoum'u geri getirmek için liderlik yapmaktadır, ancak evde bir dizi güvenlik sorunuyla karşı karşıyadır, bu nedenle ordunun önemli bir bölümünü Nijer'e göndermek biraz bir kumar olurdu.
Üçüncü olarak, hem Mali hem de Burkina Faso, Nijer'deki askeri müdahalenin bir "savaş ilanı" olarak görüleceğini ve darbe liderlerini savunmaya gitmeleri gerektiğini belirtti.
Bu nedenle, özellikle Nijer halkı yabancı müdahaleye direnirse, bölgesel bir savaşa dönüşme riski taşır. Ancak tepkilerinin nasıl olacağını bilmek imkansızdır.
Nijerya ve Nijer arasında tarihsel ve etnik bağlar çok sayıda, her iki tarafın da aynı dili konuşan insanları bulunmaktadır, bu da bazı Nijeryalı askerlerin böyle bir durumda savaşmaktan çekinmesine neden olabilir.
Cezayir, Kuzey Nijer'in komşusu, Çin ve Rusya gibi ülkeler, ölçülü davranış ve gerilimi dindirmek için devam eden diyalogun kullanılmasını istediler.
Ancak Nijerya'nın başkenti Abuja'daki üç günlük bir toplantının ardından, Ecowas savunma şefleri bölgesel liderlerin değerlendirmesi için askeri müdahale için ayrıntılı bir plan hazırladıklarını söylüyorlar.
Nijerya, Fildişi Sahili, Senegal ve Benin, Ecowas'ın öyle karar verirse Nijer'e asker göndermeye istekli olduklarını belirttiler.
Global Fire Power endeksine göre yalnızca Nijerya'nın aktif 135.000 askeri varken, Nijer'de yaklaşık 10.000 askeri bulunuyor ancak bu elbette bir işgalin kolay olacağı anlamına gelmez.
Barışçıl bir çözüm şüphesiz her iki taraf için de tercih edilirdir, ancak son üç yılda bölgedeki bir dizi darbenin önlenememesi nedeniyle Ecowas'ın kararlılığını göstermek istediği açıktır.
