Haber: Damla Oya Erman
Artık bu uzun beklenen, her şeyi aniden değiştiren teknolojik devrim ekonomiyi altüst etmeye hazır.
Mart ayında Goldman Sachs raporu, dünya genelinde 300 milyondan fazla işin yapay zeka tarafından etkilenebileceğini belirtti ve küresel danışmanlık firması McKinsey, 2030'a kadar en az 12 milyon Amerikalının başka bir iş alanına geçeceğini tahmin etti. Ekonomist Joseph Schumpeter'ın bir "yaratıcı tahribat rüzgarı" olarak tanımladığı, sayısız firmayı ortadan kaldıracak ve yeni endüstrilere hayat verecek bir dönem kapıda. Her şey karanlık olmayacak: Yaklaşan on yıllar boyunca, oluşturucu olmayan ve oluşturucu yapay zeka, küresel ekonomiye 17 trilyon ila 26 trilyon dolar arasında katkıda bulunması bekleniyor. Ve kritik olarak, kaybedilecek işlerin birçoğu yeni işlerle değiştirilecek.
Bu teknolojik dalgalanmanın artan bir hızla yükseldiği ve iş piyasası ile küresel ekonomiyi etkileyen bir depremin başlangıcında olduğumuz bir gerçek. Bu, endüstri devrimi ve internetin yükselişi kadar etkili olabilecek bir dönüşüm olacak.
Bir zamanlar internetin geleceğini göremedik, ancak AI görüş alanımızda
Devrim niteliğindeki teknolojinin benimsenmesi genellikle tahmin edilmesi zordur. İnterneti ele alalım: 1995 yılında Newsweek, "Web Nirvana Olmayacak Nedenleri" başlıklı bir makale yayınladı ve kitapların ve uçak biletlerinin internet üzerinden asla satılmayacağını savundu. Aynı yılın sonlarına doğru, Bill Gates, şüpheci David Letterman tarafından "Peki bu internet meselesi?" diye soruldu. Hatta üç yıl sonra, benimseyim büyüdükçe, ekonomist Paul Krugman ünlü bir şekilde internetin etkisinin faks makinesinden daha büyük olmayacağını ilan etti. Geriye dönüp baktığımızda, internetin etkilerinin daha fazla yanıltılamayacağı açık.
İlk baştaki şüpheciliklerin nedenlerinden biri, internetin etkisinin başlangıçta eşit olmadığı ve yavaş olduğu, ancak daha sonra daha fazla insanın nasıl çalıştığını öğrendiği zaman hızla büyüdüğüdür. Stanford Üniversitesi yenilik ekonomisti Erik Brynjolfsson bana söylediğinde, "üstel eğriler için kural, dünyayı başlangıçta yavaşça değiştirdikleri ve ardından aniden değiştirdikleri" dedi.
AI'nın gelişi benzer bilinmezliklere sahip - ancak büyüme eğrisi çok daha hızlı şekilleniyor. 2017'de McKinsey, GPT-4 gibi güçlü büyük dil modellerinin 2027'de geliştirileceğini tahmin etti. Ancak artık buradalar. Ve görünüşe göre, OpenAI'nin üretken yapay zekası Microsoft ürünlerine entegre edildi ve birkaç ay içinde Amazon, AT&T, Salesforce ve Cisco gibi dev kuruluşlar iş düzeyinde yapay zeka araçlarını dahil etmek için acele etti. McKinsey'nin en son raporu, 2030 ile 2060 arasında bugünkü iş görevlerinin yarısının otomatikleştirileceğini tahmin etti. Bu olacağı en iyi tahminleri arasında, 2045, daha önce tahmin edilenden neredeyse on yıl önce. Şeyler hızla değişiyor. Ve benim adımlarımızın hızı ile birlikte, teknolojinin aşağı akış etkileri de artacak. Dünya Ekonomik Forumu, dünya genelinde 83 milyon işin AI nedeniyle önümüzdeki beş yıl içinde kaybolacağını, 69 milyon işin yaratılacağını tahmin etti - bu da o zaman dilimi içinde var olmayacak 14 milyon işi bırakıyor. İşlerini koruyan insanlar bile işlerini nasıl yaptıklarında büyük bir değişiklik yaşayacaklar: Dünya Ekonomik Forumu, çalışanların yüzde 44'ünün temel becerilerinin önümüzdeki beş yıl içinde değişmesinin beklendiğini söylüyor.
Büyük ve etkileyici teknoloji değişikliklerinin genellikle düşük vasıflı işçiler üzerinde en fazla etkisi oldu. Ancak oluşturucu AI ile, önceden otomasyon ile dokunulmaz olan daha eğitimli ve yüksek vasıflı işçiler de savunmasız hale gelir. Uluslararası Çalışma Örgütü'ne göre, dünya genelinde 644 ile 997 milyon arasında bilgi işçisi bulunmaktadır, toplam küresel istihdamın yüzde 20'si ile 30'u arasında. ABD'de, bilgi işçisi sınıfının yaklaşık 100 milyon işçi olduğu tahmin ediliyor, bu da üç Amerikalıdan biri demek. Pazarlama ve satış, yazılım mühendisliği, araştırma ve geliştirme, muhasebe, finans danışmanlığı ve yazı yazma gibi geniş bir meslek yelpazesi otomatikleştirilmeye veya dönüşmeye karşı savunmasızdır.
Ancak bu, iş talep eden işsizlerin işe hazır bekleyen işlerin ardında sıraya girmesi anlamına gelmez. Yapay zeka uzun vadede net iş yaratmaya yol açacak ve etkilenecek gibi görünen bazı roller aslında talep artışı yaşayabilir. Örneğin, ATM'ler banka memuru sayısını artırdı.
Stanford ekonomisti Erik Brynjolfsson, kitle halinde işsizlik görmeyeceğimizi düşünmüyor. Ancak büyük bir sarsıntı göreceğimize inanıyor. Bana hızlı bir şekilde yayılacağını söyledi: "Düşük ücretli işler için birçok ücret düşecek, diğer işler için ücretler artacak ve farklı türde becerilere talep edeceğiz. İşçi yeniden dağıtılması ve kazananlar ve kaybedenlerin olduğu bir dönüşüm olacak."
Bu değişim o kadar büyük olacak ki, kaybolan işlerin birçoğunu özleyemeyeceğiz. Endüstri devriminden önce, bir insan alarm saatinin işi, sabahın erken saatlerinde işçileri penceresine bir süpürge sapıyla dokunarak uyandırmaktı. Alarm saatleri sayesinde, bu iş bugün kimse tarafından özlenmiyor. Benzer şekilde, yapay zeka ile de unutulmaya mahkum olan işler olacaktır.
Ancak kalıcı kitlesel işsizlik kesinlikle söz konusu değil, ancak geçiş kısa vadede karmaşık olacaktır. Tüm ABD mesleklerinin üçte biri olan işlerin dörtte biri AI tarafından otomatikleştirilirse ve işçilerin üçte biri iş yükü değiştirilirse, dar bir beyaz yakalı sınıfının aynı anda iş kaybı veya dönüşüm yaşaması, daha geniş ekonomiye ciddi bir etki yapabilir. Bu tür devrim niteliğindeki yeniden düzenlemeler, hükümetlerin ve işletmelerin hazırlanması gerektiği anlamına gelir. En son istihdam görünümünde, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı, bu yapay zeka devriminin ekonominin uyum sağlaması için "şimdi harekete geçilmesi gereken acil bir ihtiyaç" yarattığını ilan etti.
