Gerek okuldaki eğitim gerekse ailedeki eğitim ve öğretim, çocuğumuzun gelişim seviyesine uygun olmalıdır. Çocuğumuza bir şeyler öğretmeye çalış

Gerek okuldaki eğitim gerekse ailedeki eğitim ve öğretim, çocuğumuzun gelişim seviyesine uygun olmalıdır. Çocuğumuza bir şeyler öğretmeye çalışıyorsak onun bu öğrenme işine hazır olması gerekir. Zamanından evvel göstereceğimiz çabalar zararlı, zamanından sonra göstereceğimiz çabalar ise geç ve faydasız olacaktır. İki yaşındaki çocuğa tarih dersi anlatmakla elimize bir şey geçmez. Ancak bazı ahlâkî hususlar, karakter, beslenme, aile içi davranışlar gibi konular, küçük yaşlardan itibaren öğretilmeye başlamalıdır.
Çocuğu ezbercilikten kurtarmak için çocuklarınıza hayatta en geçerli beceriyi kendiniz veriniz. Eliniz kolunuz bağlı durmayınız. Çocuğunuza düşünmeyi öğretiniz.
1. Çocuk çalışmasını bitirince, öğrendiklerinin çocuğa günlük hayatta veya öğrenim hayatında neler sağlayacağı veya öğrendikleri ile cevap verebileceği sorular sorarak çocuğun öğrendiklerini günlük bir olay içinde düşünmesini sağlamış olursunuz.
2. Çocuklarınızla beraber televizyonda faydalı (belgesel ve eğitim filmleri gibi) programları seyredin, müzelere ve camilere götürün. Sakın siz konuşmayın, sual sorun; duydukları, gördükleri hakkında sorular sorun. Hayal güçlerini harekete getirici sorular sorun. “Geçmişte yaşamış büyük insanlar şimdi yaşamış olsaydı sizce acaba neler yaparlardı?” gibi. Bu tür soruları her yerde sorabilirsiniz, meselâ yemek yerken; “Hocanın sorduğu bir soruya arkadaşından farklı olarak sen ne cevap verirdin?” gibi.
3. Çocuğunuza bir olay veya konuyu anlatın, sonra bu konu hakkında bir olumlu, bir olumsuz, bir de ilginç yanını anlatmasını isteyin. Çocuğunuza alışılmışın dışında düşünmeyi öğretin. Okul kitaplarının sayfalarından misaller alıp istifade edebilirsiniz.
Meselâ, İstanbul’un fethinin 1453’te Fatih tarafından yapıldığını bilmek imtihan için şarttır; ama siz ondan, Fatih Sultan Mehmet Han için İstanbul’un fethi niçin çok önemliydi? Bunu düşünüp cevap vermesini isteyiniz.
Veya Malazgirt savaşının 1071’de olduğunu bilmek imtihan için şarttır, fakat siz ondan, Alpaslan'ın savaştan önce niçin beyazlar giyindiğini; Bizans ordusundaki Hıristiyan Oğuz Türklerinin neden Selçuklu tarafına geçtiğini düşünüp, cevap vermesini isteyiniz.
4. Düşünmenin en önemli işlemi, olaylarda bir benzerlik çizgisi, bir şablon keşfetmektir. Böylelikle öğrenilmiş şeyleri, tekrar tekrar öğrenme gereği kalmaz.
Çocuk bir dolmakalem satın alırken, fiyat karşılaştırması, sağlamlık ve marka gibi özelliklere dikkat etmesini öğrenirse, yarın bir futbol topu alırken de malı bu noktalardan değerlendirebilecektir.
5. Oyun da oynayın. Çocuğunuza arkasını döndürün veya gözlerini kapatın, bir başka çocuğa da bir tabloya veya resme bakarak gördüklerini tarif etmesini isteyin. Sonra çocuğun gözlerini açın ve birkaç tablo veya resim içinden, hangisinin tarif edildiğini sorun. Sonra da rolleri değiştirin. Bu onun dikkat kabiliyetini ve söze dayalı anlatım gücünü kuvvetlendirecektir. Kelimelerin mecazi anlamları üzerinde de durun. Oyun, çocuğu dış dünyaya açan tek penceredir. Oyun çocuğun cemiyet hayatına intibakını sağlar. Oyun çocuğa hayatı öğretir. Çocuk oyunda sevgiyi, güzeli ve düşünmeyi öğrenir.
6. Başkalarının görüşlerini dinlemeyi de öğretin. Çok kere çocuklar fikirlerini söyledikten sonra başkası söz alınca dikkatle dinlemezler. Çocuğunuza başkalarını dinlemeyi ve görüşünü ona göre ayarlamasını öğretin. Düşüncelerini yazmasını da isteyin. Yazarak düşünmek en disiplinli bir düşünce egzersizidir.
7. Bir başka yol da çocuğunuza, bir konunun kısa, orta ve uzun vadede nereye varacağını düşünmesini öğretmektir. Yani geleceğini düşünmesini öğrenmeli. Okulu bırakmak mı istiyor? O zaman gelecek yıl ne olur? 20 yaşına bastığında? 40 yaşında? Çocuklar bu kadar ötesini düşünmek istemezler; fakat düşünmeye alışmalılar. Bu onların, gelecekteki hedeflerini tayin etmelerine yardımcı olacaktır.