Kıymetli okuyucularım, bu haftaki yazımda sizlere mirasçılıktan çıkarma kavramını açıklamaya çalışacağım. Hukukumuzda mirasçılıktan çıkarm

Kıymetli okuyucularım, bu haftaki yazımda sizlere mirasçılıktan çıkarma kavramını açıklamaya çalışacağım. Hukukumuzda mirasçılıktan çıkarma yani ıskat müessesesi, miras bırakana bazı hâllerde tanınmış olan ve yapacağı ölüme bağlı tasarrufla saklı paylı mirasçılarının mirastan pay almalarını engelleyen bir kurumdur. Miras hukukuna dair düzenleme Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) yer almaktadır. Kanunun 510-513 maddeleri arasında da mirasçılıktan çıkarma sebepleri düzenlenmiştir.
Buradaki düzenlemeye göre, altsoy, ana ve babadan her biri veya sağ kalan eş, miras bırakana karşı gerçekleştirdikleri bazı davranışları sebebiyle miras bırakan tarafından mirasçılıktan çıkarılabilir. Halk arasında evlatlıktan ret olarak da anılan bu kurum esasen ölüme bağlı tasarruf şeklidir. Bu yolla miras bırakan, yapacağı ölüme bağlı tasarrufla gelecekte mirasından pay alacak olan yasal mirasçılarından birini veya hepsini mirasından mahrum edebilir. Buradan da anlaşıldığı şekliyle bu kurumun amacı saklı paylı mirasçıların miras hakkından faydalanmalarını önlemektir.
Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri
Mirasçılıktan çıkarma sebepleri Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 510’da sayılmıştır. Burada sayılan durumlardan birinin varlığı hâlinde miras bırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir. Madde metnindeki şartlar şu şekildedir:
1. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
2. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.
Kanunun yukarıya da aldığımız hükmünde belirlenen nedenler varsa, miras bırakan için ıskat şartları gerçekleşmiş olacaktır. Bu nedenlere dayanmayan veya sebebi belirtilmeden yapılacak mirastan çıkarma işlemi TMK 512/1 uyarınca geçersizdir. Mirasçının, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı işlediği ağır bir suçun affa veya zamanaşımına uğramış olmasının bir önemi yoktur. Ceza hukukunun bu konuya ilişkin kuralları hukuk hâkimini bağlamaz.
Mirastan Iskatın Hükümleri
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, mirasçılıktan çıkarma işlemi, ölüme bağlı bir tasarrufla gerçekleştirilebilir. Bu hususta vasiyet yapılabileceği gibi miras sözleşmesi de düzenlenebilir.
Mirasçılıktan çıkarma durumunda, mirastan çıkarılan kimse mirastan pay alamayacağı gibi tenkis davası da açamaz. Şayet miras bırakan başka türlü tasarrufta bulunmamışsa mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi çıkarılan kişinin altsoyuna geçer. Şayet ıskat edilenin alt soyu yoksa miras bırakanın diğer yasal mirasçılarına kalır.
Mirasçılıktan Çıkarmaya İtiraz
Mirasçılıktan çıkarılan kimse çıkarmaya itiraz ederse, ölüme bağlı tasarrufta belirtilen sebebin varlığını kanıtlama yükü çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer. Ölüme bağlı tasarruf, miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada ya da yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa; tasarrufun içeriği veya bağlandığı koşullar hukuka ve ahlaka aykırı ise; tasarruf kanunda öngörülen şekil şartlarına uyulmadan yapılmışsa iptali talep edilebilir.
Açılan dava sonucunda ölüme bağlı tasarruf iptal edilirse mirasçılıktan çıkarılan mirasçı tam miras payına kavuşur. Gösterilen sebep çıkarmayı gerektirir bir ağırlıkta değil ise ölüme bağlı tasarruf saklı payın üzerinde kalan miktar oranında geçerli sayılır.