Bu yazımda sizlere nafaka türlerinden bahsetmek istiyorum. Toplumda nafakanın yalnızca mağdur olan kadın ve çocuklar için talep edilebildiği algısı olsa da aslında bu hukuken eksik bir bilgidir. Türk Medeni Kanunu’na göre; kadınlar, erkekler ve çocuklar uygun şartlar oluştuğu takdirde kendilerine nafaka ödenmesine hak kazanmaktadırlar.
Nafaka sözcüğünün en sık telaffuz edildiği alan; boşanma davalarıdır. Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar anlaşmalı boşanma protokolü ile bir tarafa nafaka ödenmesi hususunda mutabık kalabilirler. Eğer anlaşmalı boşanma protokolünde taraflardan biri nafaka talebinde bulunmaz ise; boşanma davası kesinleştikten sonra kendi lehine bir daha hiçbir zaman nafaka davası açamayacaktır. Bu durum müşterek çocuklar için ödenen nafakayı kapsamamaktadır.
Boşanma davası devam ettiği müddetçe taraflar birbirlerinden tedbir nafakası talep edebilirler. Boşanma davası açıldıktan kısa bir süre hâkim; kolluk kuvvetlerini görevlendirmek suretiyle her iki taraf için sosyal-ekonomik durum araştırması yapar. Boşanma sürecinde yoksulluğa düşeceği kanaatine varılan taraf için hâkim vereceği bir ara karar ile tedbir nafakasına hükmeder. Boşanma davası devam ettiği müddetçe müşterek çocuğun geçici velayeti mahkeme tarafından kendisine verilen taraf karşı taraftaniştirak nafakası talep edebilir.
Boşanma davası sonuçlandıktan sonra boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak yoksulluk nafakası isteyebilir.Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. Yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde (gelir olarak) ödenmesine karar verilebilir.İrat biçiminde ödenmesine karar verilen nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.Boşanma davası sonuçlandıktan sonra müşterek çocuğun velayeti mahkeme tarafından kendisine verilen taraf karşı taraftan iştirak nafakası talep edebilir.
Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında; nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir ve burada bulunan Aile Mahkemesi görevlidir. Küçüğe fiilen bakan ana veya baba, diğerine karşı çocuk adına nafaka davası açabilir.Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gereken hâllerde nafaka davası, atanacak kayyım veya vasi tarafından da açılabilir.Ayırt etme gücüne sahip olan küçük de nafaka davası açabilir.
Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde varsa çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur.Nafaka her ay peşin olarak ödenir.Hâkim istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.
Nafaka davası açılınca hâkim, davacının istemi üzerine dava süresince gerekli olan önlemleri alır.Soybağı tespit edilirse, davalının, uygun nafaka miktarını depo etmesine veya geçici olarak ödemesine karar verilebilir.
Babalık davası ile birlikte nafaka istenir ve hâkim, babalık olasılığını kuvvetli bulursa, hükümden önce çocuğun ihtiyaçları için uygun bir nafakaya karar verebilir.
Ana ve baba nafaka yükümlülüklerini sürekli olarak ve ısrarla yerine getirmezlerse ya da kaçma hazırlığı içinde bulundukları, mallarını gelişigüzel harcadıkları veya heba ettikleri kabul edilebilirse hâkim, gelecekteki nafaka yükümlülüklerine ilişkin olarak uygun bir güvencenin sağlanmasına veya gerektiğinde diğer önlemlerin alınmasına karar verebilir.
Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır.Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.
Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır.Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir.Nafakanın, yükümlülerin bir veya birkaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir.Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir.Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.Yetkili mahkeme, taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Yukarıdaki yazımda Türk Medeni Kanunu’ndadüzenlenen nafaka türlerini özetlemeye çalıştım. Tüm okuyucularımıza sağlıklı, mutlu ve huzurlu günler dilerim.
