Her yazılı ödev, bir kompozisyonda olduğu gibi şekillendirilir. Bu yazılı anlatımın amacı ve biçimi ne olursa olsun te
Her yazılı ödev, bir kompozisyonda olduğu gibi şekillendirilir. Bu yazılı anlatımın amacı ve biçimi ne olursa olsun temel gaye okuyucuya belli konuda, belirli bir haber (mesaj) iletmektir.
a. Ödevlerin amacına uygun şekilde yapılabilmesi için bir kere, ödevin konusu, gayesi ve muhtevası iyice anlaşılmış olmalıdır.
b. Talebe, ödevin teslim tarihini takvimine not eder.
c. Konuyu kafasında tasarlamaya başlar. Gerekli kaynakları belirler ve bunların okunup not alınması için program yapar. Yani ana düşünceleri belirler.
(1) Ana düşünce bir konu değil, bir fikir olmalıdır. Başka bir deyişle, ana fikir, belirli bir hükmü dile getirmelidir.
(2) Ana fikir anlaşılır olmalı, yanlış anlamaya yol açmamalıdır.
(3) Ana fikir açıklama yapmaya, örnek vermeye, karşılaştırmalara, sebepleri belirtmeye, tesir ve neticeleri göstermeye yardımcı olacak bir özellikte olmalıdır.
d. Ödev için verilmiş süreyi iyi plânlar. "Ödev teslimine daha çok zaman var." deyip geciktirmez. Okuma ve ödevi hazırlama için iyi bir takvim ve plân yapar.
e. Konuyu zihninde bir süre şekillendirdikten sonra ödev için bir plân yapar ve bu plânı bir kâğıt üzerine yazar. Yazılı anlatım plânı, toplanacak bilgilerin neler olduğunu göstermenin yanında; bu plâna bağlı olarak hazırlanacak bilgi toplama plânı da "ne tür" bilgilerin, "nerelerden" yararlanılarak sağlanacağını belirtmeye yardımcı olur. Meselâ:
Konu: Spor yapmanın faydaları.
Anlatım planı:
(1) Giriş: Sportif faaliyetlerin genel tanımı.
(2) Gelişme:
(a) Her yaş için yapılacak spor faaliyetleri,
(b) Her yaş grubu için, yapılan sporun vücut üzerindeki tesirleri,
(c) Yaşa göre yanlış seçilen spor hareketlerinin zararları.
(3) Sonuç: Bulunulan yaşa göre uygun olan sportif faaliyetlerin vücuda sağladığı faydalar.
Bilgi toplama planı:
(1) Sportif faaliyetler için evdeki genel ve sağlık ansiklopedileri okunacak,
(2) Daha fazla kaynak öğrenmek ve bilgi almak için beden eğitimi öğretmeni ile görüşülecek,
(3) Daha geniş araştırma için kütüphaneden veya internetten noksan kalan bilgiler araştırılacak.
f. Yazma safhasında, okuduklarından çıkardığı notları önüne koyar. Kâğıt üzerindeki ödev planına göre bunları gruplandırarak yazmaya başlar. Fikirler bir plân ve mantık içinde geliştirilir.
g. Yazı bölümlere ayrılır. Ödevde Giriş, Gelişme, Geçiş ve Sonuç ana başlıkları ve bunların alt başlıklar iyi belirlenir ve belirgin bir şekilde yazılır.
(1) Giriş Bölümü: Yazılı anlatımda giriş, bir anlamda konuyu tanıtma paragrafı ile başlar. Yazıda neyin üzerinde durulacağı, ne yapılmak isten- diği, konunun hangi sınırlar içinde ele alınacağı giriş bölümünde belirtilir. Bu bölüm de konuyla ilgili fıkra ve atasözlerinden istifade edilebilir.
(2) Gelişme Bölümü: Gelişme bölümünde ana düşünceyi destekleyen yardımcı fikirlere yer verilir. Bunun için karşılaştırmalar yapılır, misaller verilir. İstatistikî bilgiler verilir ve teferruatlı açıklamalar yapılır. Bu bölüm birden ziyade paragraftan meydana gelebilir.
(3) Geçiş Bölümü: Uzun yazılarda bir bölümden diğer bölüme geçişlerde, bölümler arasında bağlantı kurmak için geçiş paragrafı kullanılır. Bu paragrafta daha önceki bölümde söylenenleri kısaca belirtme ve gelecek bölümde geçecek olanları sezdirme ve yine bunlar arasında münasebet kurma geçiş paragrafı ile yapılır.
(4) Sonuç Bölümü: Sonuç paragrafı yazının sonunda yer alır ve yazıda dile getirilen ana fikir ve bunu destekleyen diğer fikirler ışığında varılan hüküm, bu bölümde kısaca tekrarlanarak varsa tavsiyeler ve teklifler açıklanır.
h. Ödev metninde yer alan fikirler, tanımlama, benzerlik ve zıtlıklardan faydalanma, bağlaçlardan faydalanma, misaller verme ve şahit veya kaynak gösterme yoluyla geliştirilmeli.
i. Kompozisyon veya ödev metni yeniden düzenlenir. Bunu yaparken aşağıdaki ilkelere uyulur:
(1) Açıklık: Yazıdaki cümleler, anlatılmak isteneni herhangi bir yorum ya da zorlama gerektirmeden ve başka manalara yol açmadan olduğu gibi ifade edebilmeli.
(2) Sadelik: Cümlelerde sadelik, süslü ve özentili kelimelere yer vermeden manayı doğrudan doğruya ve herhangi bir yanlış anlamaya sebebiyet vermeden "olduğu gibi" veren kelimelerle sağlanır.
(3) Akıcılık: Cümlelerin hem kendi hem de metnin bütünlüğü içinde uyumlu ve manaca açık olması, metne akıcılık verir.
(4) Bütünlük: Cümlenin anlatmak istediği fikri tam olarak anlatmasıdır.
(5) Kısalık: Cümlede kullanılan kelime sayısı, az ya da çok olması onun uzunluğunu belirtir. İdeal cümleler olabildiğince kısa olmalıdır. Cümle uzadıkça anlaşılması zorlaşır.
(6) Noktalama İşaretleri: Konuşmada anlatım özelliğine göre el kol hareketleri, sesin alçalıp yükselmesi ve yüz jestleri ne ise, yazıda da noktalama işaretleri odur. Çünkü bu işaretler okuyucuyu doğru okumaya yönlendirir.
(7) Zamirlerin kullanılması: Zamirlerin doğru ve yerinde kullanılmaması, cümlenin açıklığını menfi yönde etkiler.
(8) Karşılaştırma: Cümlelerde karşılaştırmalar yerinde ve usulüne uygun yapılmazsa anlam değişir.
(9) Cümlede kelimelerin yeri: Cümleyi meydana getiren öğeler yani sıfatlar, zarflar, edatlar ve bağlaçlar yerli yerinde kullanılmalı.
(10) Yersiz bağlantı ve tekrarlamalara yer verilmemeli.
k. Kapak sayfasında, konu adı, hangi ders için hazırlandığı, hazırlayanın adı ve numarası ve tarih yer almalıdır. Sayfalar numaralanarak dağılmayacak bir şekilde tertiplenip tam gününde hocaya verilmelidir.
l. Okuduğunuz bir kitapta, dergide vs. rastladığınız güzel bir yazıyı veya orijinal bir fikri yerini ve sayfasını not ederek işaretleyiniz. Bu suretle biriktirdiğiniz notları bir dosyaya veya fiş kutusuna sırayla yerleştiriniz. Bir ev ödevi yapma durumunda kaldığınız zaman, bu notlar sizin için zengin bir malzeme hazinesi olur.
m. Ev ödeviniz veya yazacağınız kompozisyonun konusu hakkında evvelce yazılmış eserleri okuyunuz.
n. Her şeyden evvel, ana dilinizi iyi konuşmayı ve iyi yazmayı öğreniniz. İnsan için en faydalı olanı kendi ana dilidir. Dilbilgisi bir amaç değil, bir araçtır. Asıl amaç, fikir zenginliğidir. O kişinin kıymeti dilinin altında ve kaleminin ucunda gizlidir. Onu söz veya yazı açığa vurur.
