Parçalanmış bir dünyada birçok çatışma ve krizle karşı karşıya kalan bu haftaki yıllık BM toplantısına katılan liderler, şu zorluklarla yüzleşiyor: Birlikte çalışmak - yalnızca gündemdeki konularda değil, aynı zamanda II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan uluslararası kurumları, gelecekteki tehditler ve sorunlarla başa çıkabilecek şekilde modernize etmek.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, insanlığın ve gezegenin hayatta kalması konusunda küresel bir alarm verdikten bir yıl önce şu zorluğu dile getirdi: "Geleceğin Zirvesi"ne gelin ve Birleşmiş Milletler ile diğer birçok küresel kuruluşun temeli olan çok taraflılığa yeni bir taahhütte bulunun. Ayrıca, hızla değişen dünyaya uyum sağlamak için yaşlanan küresel mimariyi düzeltmeye başlayın.
BM başkanı, geçen hafta gazetecilere zirvenin "soğuk ve sert bir gerçekle doğduğunu" söyledi: "Uluslararası zorluklar, bunları çözme yeteneğimizden daha hızlı ilerliyor." "Kontrolden çıkmış jeopolitik bölünmeler" ve "kontrolsüz" çatışmalar, iklim değişikliği, eşitsizlikler, borç ve yapay zeka gibi bariyeri olmayan yeni teknolojilere işaret etti.
İki günlük zirve, dünya liderlerinin New York'taki geniş BM yerleşkesindeki üst düzey toplantısının başlamasından iki gün önce, Pazar günü başladı.
Genel Kurul, zirvenin ana sonuç belgesi olan 42 sayfalık "Geleceğin Paktı"nı, Meclis Başkanı Philémon Yang'ın 15 çekimserle Rusya'nın önerdiği değişiklikleri önemli ölçüde sulandırmayı düşünmeyi reddettikten sonra, 143-7 oyla fikir birliğini gösteren tokmağıyla Pazar sabahı onayladı.
Pakt, çatışmalardan ve iklim değişikliğinden yapay zekaya ve BM ile küresel kurumları reform etmeye kadar küresel zorlukları ele almak için bir taslak sunuyor. Etkisi, meclisin 193 üye ülkesi tarafından uygulanmasına bağlı olacaktır.
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, "Liderler kendilerine bunun sadece daha fazla iş birliği ve fikir birliğinden bahsedecekleri bir toplantı mı olacağını, yoksa bunu gerçekten oluşturmak için hayal gücü ve inanç mı göstereceklerini sormalılar," dedi. "Bu fırsatı kaçırırlarsa, sonuçlarını düşünmek bile istemiyorum. Toplu geleceğimiz tehlikede."
BM'nin yılın en büyük haftasıdır
Zirve, her Eylül ayında düzenlenen bu yılki üst düzey toplantının ön hazırlığıdır. 130'dan fazla başkan, başbakan ve monarşinin düzinelerce bakanla birlikte konuşması planlanıyor ve zirvedeki konuların, özellikle Gazze, Ukrayna ve Sudan'daki savaşlar ile daha geniş bir Ortadoğu savaşı olasılığının artması gibi konulara hakim olması bekleniyor.
“Uluslararası iş birliğini genişletmeye odaklanan Geleceğin Zirvesi ile BM'nin Gazze, Ukrayna ve Sudan'da başarısız olduğu gerçeği arasında oldukça belirgin bir uçurum olacak,” diyor Uluslararası Kriz Grubu'nun BM direktörü Richard Gowan. “Bu üç savaş, haftanın büyük bölümünde en çok ilgi çeken konular olacak.”
Salı günkü açılış meclis toplantısında dikkat çeken bir an: ABD Başkanı Joe Biden'ın muhtemelen dünya sahnesindeki son büyük görünümü; onlarca yıldır üzerinde durduğu ve keyif aldığı bir platform.
Yaklaşan toplantılarda, ABD Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield bu hafta muhabirlere şunları söyledi: “Dünyanın en savunmasız kesimleri, ilerleme kaydetmemiz, değişim yaratmamız ve onlar için bir umut duygusu yaratmamız için bize güveniyor.”
Birçok küresel zorluğun üstesinden gelmek için, ABD'nin BM toplantılarındaki odağının “savaş belasını” sona erdirmek olacağını söyledi. Çatışmalardan etkilenen bölgelerde yaklaşık 2 milyar insan yaşıyor, dedi.
Geçtiğimiz Eylül ayında Ukrayna'daki savaş ve başkan Volodymyr Zelenskyy, BM küresel toplantısında merkez sahneye çıktı. Ancak Hamas'ın güney İsrail'e düzenlediği ölümcül saldırının birinci yıldönümü 7 Ekim'e yaklaşırken, spot ışığının Gazze'deki savaş ve İsrail-Lübnan sınırında tırmanan şiddet üzerinde olması kesin. Bu şiddet, artık daha geniş Orta Doğu'ya yayılma tehdidinde bulunuyor.
İran, hem Gazze'deki Hamas'ı hem de Lübnan'daki Hizbullah militanlarını destekliyor. Yeni başkanı Masoud Pezeshkian, Salı öğleden sonra dünya liderlerine hitap edecek. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Perşembe sabahı, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun ise Perşembe öğleden sonra konuşması planlanıyor.
Zelenskyy iki kez spot ışığı altında olacak. Salı günü ABD, Fransa, Japonya, Malta, Güney Kore ve İngiltere tarafından çağrılan BM Güvenlik Konseyi'nin üst düzey toplantısında konuşacak ve Çarşamba sabahı Genel Kurul'a hitap edecek.
'Kasvetli istatistikler dünyasına' karşı koymaya çalışıyorlar.
Bu ay konseyin dönüşümlü başkanlığını yürüten Slovenya, Çarşamba günü yapılacak üst düzey toplantısı için "Barış İçin Liderlik" konusunu seçti ve 15 üye ülkesine, uluslararası barış ve güvenliği sağlamakla görevli BM kuruluşunun neden başarısız olduğunu ve daha iyisini nasıl yapabileceğini ele almaları için meydan okudu.
