Kıymetli okuyucularım, bu haftaki yazımda sizlere çalışanların hangi durumda kendi istifaları hâlinde kıdem tazminatı almaya hak kazanacağına dair bilgiler vereceğim. Zira son dönemde bu hususta yapılan farklı açıklamalarla çalışanların kafası karışmış durumda.
Genel Olarak Kıdem Tazminatı Nedir?
İş hukukunda, “işverenin, işçisine belli şartların sağlanması hâlinde kıdemine karşılık ödediği ücret” olarak tanımlayabileceğimiz kıdem tazminatı kanunlarımızla işçilere tanınmış yasal bir haktır. Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete, ulaşım, yemek ve sosyal yardım gibi hakların da ilave edilmesiyle bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir. Esasen işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, iş akdinin kendi hatasından kaynaklanmayan bir şekilde sona ermiş olması şartı vardır. Yani kural olarak istifa eden işçi veya kendi kusuruyla iş akdi feshedilen işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ayrıca işçinin, aynı işverene bağlı olarak en az 1 (bir) yıl çalışmış olması şartı aranır. Söz konusu 1 yıllık sürenin hesaplanmasında aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde çalıştığı süreler birlikte değerlendirilir.
İstifa Hâlinde Kıdem Tazminatı Alınması
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, kural olarak istifa hâlinde işçinin kıdem tazminatı hakkı olmaz. Fakat bu hususun birtakım istisnaları vardır. Örneğin kadın işçiler evlendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde istifa ederlerse kıdem tazminatına hak kazanırlar. (Bu konuyu daha önceki bir yazımızda ele almıştık: 11 Eylül 2018 Tarihli Yeni Çağrı Gazetesi/ Evlenen Kadın İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı) Diğer bir durumda da 8 Eylül 1999 ve öncesi ilk kez sigortalı olan kişiler 15 yıl sigortalılık süresi ve 3 bin 600 gün prim ödeme gün sayısını doldurdukları takdirde SGK’dan kıdem tazminatına hak kazandıklarına dair alacakları yazıyı işverene verdikten sonra istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilirler. Erkek işçiler açısından istifa hâlinde kıdem tazminatına hak kazanılan bir diğer husus ise vatani görev hâlidir. Erkek işçi askere giderken istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.
15 Yıl-3600 Gün Sigortalılık Süresi
İstifa ederek kıdem tazminatı alabilme noktasında 8 Eylül 1999 tarihi, kritik bir önem arz ediyor. Bu tarihten önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl ve 3600 gün sigortalılık süresini dolduran, yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, SGK’dan “Emeklilik hakkı elde etmiştir.” yazısı alarak işverene verdikten sonra istifa ettiği durumda da kıdem tazminatı alabiliyor. Bu durum 8 Eylül 1999’dan sonra işe başlayanlar için geçerli değil. 8 Eylül 1999’dan sonra ilk kez sigorta girişi olanlar için en az 4500 prim günü ve ilk sigorta tarihinden sonra 25 yıl geçmiş olması şartı aranıyor. Bu durumdaki işçiler, çalıştıkları işyerinde 1 yılı doldurduktan sonra istifa etmeleri hâlinde de kıdem tazminatına hak kazanıyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan Alınacak Yazı
15 yıl ve 3600 gün veya 25 yıl ve 4500 gün şartına tabi olanların öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yaş dışındaki şartların yerine getirildiğiyle ilgili bir yazı alması gerekiyor. Bu şartları taşıyanlar söz konusu SGK belgesini işverene ibraz etmeleri hâlinde istifa etseler dahi tazminatlarını talep edebilir. Fakat bu haktan faydalanıp istifa etmek suretiyle kıdem tazminatını alanlar ihbar tazminatı alamaz.
