“Hepsi anlaşılmasa bile, hepsi terkedilmez.” (Arapça bir söz)

“Mesnevî, vüsûl (vâsıl oluş, eriş) ve yakîn (kesin biliş) sırlarının keşf ve izahı (açıklanması)nda,

Dînin asıllarının asıllarının asıllarından bahseder.

“Mesnevî; Allah’ın fıkh-ı ekberi (en büyük fıkhı / ilmi),

Allah’ın şer’-i ezheri (En açık ve seçik kanunu),

Allah’ın bürhan-ı ezheri (en açık delili)dir.

“Mesnevî’nin mevzûu (konusu) ise, ilm-i hakîkat (hakîkat ve gerçek bilgisi) olduğu için,

“Mesnevî: Sabahlardan daha nurlu ve daha nurlandırıcı (aydınlatıcı)dır.

Çünkü sabah, gecenin karanlığını aydınlatır.

Mesnevî ise, okuyanın ve dinleyenin kalbindeki sıkıntı ve karanlıkları giderip aydınlatır.

“Nebiyy-i Ekrem: ‘Cennet bahçelerinden istifade ediniz (yararlanınız)’ buyurdu.

‘Şu dünyamızda cennet bahçeleri nedir?’ sualine (sorusuna) da:

‘İlim meclisleridir’ cevabını verdi...

(Zira) ‘Bir âlime rastgelince, cennet ağaçlarından birine tesadüf etmiş olursunuz.’

(Hz. Muhammed)

“Mânevî Cennet olan Mesnevî’de de...Selsebil tabir edilen bir feyz (ilim-irfan) çeşmesi vardır.

(Evet, Mesnevî; asıl Cennet olan Kur’an ve Mânâ Cenneti’nden haber verir.

Çünkü bir âyetinin anlamı gerçek mânâda anlaşıldığı takdirde, alınacak lezzet;

Cennetin tüm bağ ve bostanlarından ve hurilerinden alınacak bütün lezzetlerden kat kat fazladır.)

“Mesnevî, Mısır’daki Nil nehri gibidir.

Sabır ve mücahede (mânevî cihad) erbabına âb-ı hayat (hayat suyu)dur.

Fir’avn ve etbâı (mensupları) gibi küfür ve dalâlet (sapık ve yanlış yol) ashâbına

(Yoldaşlarına) da ayn-i hasret (hasretin ta kendisi)dir.

“ ‘Allah O’nunla (Kur’an ile) bir çoğunu şaşırtır, yine onunla bir çoğunu yola getirir.’

(Bakara: 26)

Kur’an öyle olduğu gibi, Mesnevî de öyledir.

Nitekim Sâhib-i Ârifi de:

‘Kur’an gibi bizim Mesnevî de bâzılarını hidayete,

Bâzılarını dalâlete sevkeder.’ diyor.

“ ‘Mesnevî kalblerdeki maraz (hastalık)ların şifası,

Dünyanın varına, yoğuna ehemmiyet vermekten ileri gelen hüzünlerin cilâsı,

Kur’an-ı Kerim’in de zâhirî (görünen) ve bâtınî

(İlk nazarda görünmeyen hikmet ve işaretlerinin) ap-açık mânâsıdır.’

“ ‘Mesnevî, rızıkların genişlemesine ahlâkın da iyileşmesine sebebdir.’

“ ‘Mesnevî, Rabbü’l-Âleminden ilham olunmuş bir kitabdır.’

“ ‘Mesnevî’nin birtakım lâkabları daha vardır ki,

Onlar da Allah tarafından ihsan buyurulmuştur.’ ”

(Mesnevî’nin Dibacesi’nden)

x

Mesnevî, okuyanı manevî huzurun doyumsuz iklimlerinde gezdirir. Çünkü:

“Huzur, doyulmayan bir sevdâdır. Göze muhtaç olmadan görmedir;

Uzuvlardan müstağnî (uzak) bir yaşayıştır.

Huzur, Allah’ın huzurudur. Ondaki varlıkları ve manzaraları anlatmak,

Dışarıdan imkânsızdır.

O, içsel keşifler yapma hâlidir.

Büyük dost ile sohbet hâlidir.

Onda, varlığına esir insanın hiç bilmediği lütuflar, âlemler ve muradlar saklıdır.”

(Nureddin Topçu)